Zmarł wybitny architekt Stanisław Niemczyk

13 maja 2019 roku zmarł wybitny projektant budowli sakralnych, Stanisław Niemczyk. Miał 76 lat. W jednym z wywiadów mówił: „Przestrzeń jest dobrem wspólnym. Człowiek tylko na chwilę zawłaszcza dla siebie kawałek przestrzeni. Powinien jednak robić to zawsze z wielkim szacunkiem dla otoczenia”. Słowa te architekt z pewnością wdrażał w życie.

Realizacje architektoniczne Stanisława Niemczyka są wyjątkowe, pełne indywidualizmu, ale jednocześnie zawsze zdeterminowane potrzebami przyszłych użytkowników oraz kontekstem otoczenia. Za swoje prace architekt był wielokrotnie nagradzany – w 1996 roku otrzymał Honorową Nagrodę SARP; wiele razy doceniane były jego realizacje sakralne, np. w 2014 roku został laureatem nagrody Totus.

Różnorodne projekty architektoniczne

Stanisław Niemczyk urodził się w 1943 roku; w 1968 roku obronił dyplom na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej, w pracowni prof. Waldemara Gruszczyńskiego, orędownika regionalizmów w architekturze. Choć nie od razu po studiach Niemczyk zajął się projektowaniem kościołów, to właśnie w dziedzinie architektury sakralnej zdobył największe uznanie.

Zanim jednak Niemczyk został najważniejszym projektantem kościołów w XX-wiecznej Polsce tworzył projekty architektoniczne obiektów o najróżniejszych funkcjach. Po studiach rozpoczął pracę w tyskim Miastoprojekcie, w którym projektował m.in. pawilony handlowe i domy mieszkalne. Bardzo szybko dał o sobie znać jego indywidualizm. Bo zaprojektowane pod koniec lat 70. i w latach 80. osiedla H7 w Tychach czy Nad Jamną w Mikołowie znaczącą różnią się od ówczesnych realizacji mieszkaniowych, zarówno oryginalną formą, zastosowaniem detalu czy użytym do budowy materiałem. Wśród świeckich projektów architektonicznych Niemczyka można wymienić także oddaną do użytku w 1993 roku szkołę, zbudowaną w katowickiej dzielnicy Giszowiec, skomponowaną niczym autonomiczne miasteczko z szeregu niewielkich budynków, rozdzielonych placami, uliczkami, łącznikami.

Architektura sacrum

Pierwszy kościół Stanisław Niemczyk zaprojektował pod koniec lat 70. W 1983 roku został oddany do użytku kościół Świętego Ducha w Tychach, do dziś jedna z najbardziej cenionych i rozpoznawalnych realizacji Stanisława Niemczyka. Przypominający namiot lub kurhan gmach nakryty został ogromnym dachem, który „wycina” z miasta fragment przestrzeni poświęcony sacrum. Malarstwo ścienne, zdobiące wnętrze kościoła stworzył tu Jerzy Nowosielski.

W kolejnych latach Niemczyk stworzył projekty architektoniczne ceglanych kościołów Czechowicach – Dziedzicach i Krakowie, oba w mistrzowski sposób łączące tradycyjne formy z całkowicie nowoczesnym dopasowaniem brył zarówno do kontekstu, jak i potrzeb współczesnych wiernych. W 2000 roku rozpoczęła się – i do dziś nie zakończyła – budowa kościoła franciszkanów w Tychach; ta bryła powstaje z wydobywanego niedaleko miasta dolomitu i nasuwa skojarzenia ze średniowiecznymi, włoskimi grodami. Stanisław Niemczyk projektował także mniejsze obiekty – jak kaplicę Matki Boskiej Żółkiewskiej w warszawskim kościele dominikanów na Służewie.

Kościoły, które projektował Stanisław Niemczyk są już opisywane w podręcznikach architektury, ich indywidualne wyjątkowe, głęboko przemyślane formy wzbudzają zachwyty badaczy. Co ważniejsze – inaczej niż większość współczesnych obiektów sakralnych – są cenione także przez użytkowników, tak samo osoby wierzące, jak i niewierzące.

Zdjęcia: archiwum prywatne, Wikimedia.org, duch-sw-tychy.katowice.opoka.org.pl

Nie przegap okazji!!!

zapisz się do naszego newslettera