Galeria WXCA - Muzeum Historii Polski (Polska Architektura XXL 2023 + województwo mazowieckie)
Data dodania: 2024-02-12 14:51:19
Kamienny monolit jako metafora historii.
Architektura Muzeum Historii Polski to filozoficzna opowieść o procesie historii, w której językiem narracji o odkrywaniu śladów przeszłości został kamień.
Warszawska Cytadela Muzeów
Prace nad projektem architektonicznym Muzeum Historii Polski na Cytadeli Warszawskiej rozpoczęły się w 2016 roku. Projekt zlecono polskiej pracowni WXCA, która w 2009 roku wygrała międzynarodowy konkurs architektoniczno-urbanistyczny na nową siedzibę Muzeum Wojska Polskiego, której lokalizację także zaplanowano na terenie XIX-wiecznej twierdzy. Tym samym, na wzór innych europejskich metropolii, powołano do życia koncepcję kompleksu muzealnego w Warszawie – Cytadeli Muzeów, czyli wspólnototwórczej przestrzeni publicznej dedykowanej kulturze, pamięci oraz codziennej rekreacji.
W swoim projekcie odwołaliśmy się do XVIII-wiecznej kompozycji przestrzennej miejsca, kiedy to znajdowały się w nim koszary Gwardii Pieszej Koronnej. Zaproponowaliśmy układ urbanistyczny złożony z trzech brył z centralnie położonym Muzeum Historii Polski, a także dwoma niższymi, bliźniaczymi gmachami Muzeum Wojska Polskiego zamykającymi wewnętrzny, reprezentacyjny plac Gwardii od strony północnej i południowej. Nieodłączną częścią całego założenia jest też miejski park o powierzchni ponad 30 ha.
Przez 200 lat Cytadela Warszawska pozostawała wydzielona z miasta oraz zamknięta dla jego mieszkańców i mieszkanek. Na zabytkowej fortyfikacji zachował się dzięki temu rozległy teren zielony z licznym starodrzewem. Razem z Muzeum Historii Polski i Muzeum Wojska Polskiego chcemy otworzyć samą Cytadelę, by wróciło na nią życie, by była swoistym parkiem kultury.
Historia zapisana w kamieniu
Siedziby obu instytucji różnią się wyrazem architektonicznym, co podkreśla ich zróżnicowany profil. Ich indywidualność została wyrażona również w formie i doborze materiałów. Architektura Muzeum Historii Polski została zaprojektowana jako filozoficzna opowieść o procesie historii, w której językiem narracji o odkrywaniu śladów przeszłości został kamień.
Minimalistyczna, monolityczna bryła Muzeum Historii Polski może przypominać nieco swoją formą ociosany kamienny blok. Jego fasada została wyłożona kamiennymi płytami o różnorodnym rysunku. Są one ułożone w poziome pasma, podkreślające warstwową, stratygraficzną strukturę kamienia. To struktura właściwa materii geologicznej, ale też archeologii – zachodzącym po sobie procesom naturalnym, społecznym i kulturowym. Zdecydowaliśmy się na marmur ze względu na jego wyrazisty rysunek. Każda z marmurowych płyt jest inna, niepowtarzalna, tak jak cała historia składa się z niepowtarzalnych, jednostkowych zdarzeń.
Wszystkie płyty zostały ułożone na zasadzie przemyślanej kompozycji, część w postaci repetycji kolejnych płyt z bloku, inne na zasadzie lustrzanego odbicia. Zastosowaliśmy sześć metod obróbki kamienia, co sprawiło, że poszczególne partie różnią się pod względem tonalności i faktury. Symboliczne dopełnienie stanowi detal architektoniczny w postaci ornamentów będących cytatami z tradycji architektonicznej. Można je interpretować jako pochodzące z różnych okresów artefakty w przekroju archeologicznym. Nie są to jednak dosłowne cytaty, a poddane transformacjom geometrycznym przestrzenne grafiki będące odniesieniem do takich wzorów jak m.in. relief z Drzwi Gnieźnieńskich, znane z gotyku sklepienie kryształowe (m.in. Bazylika Mariacka, Gdańsk), dekoracje krakowskiej Kaplicy Zygmuntowskiej czy motyw z modernistycznej hali Spodek w Katowicach.
Żywe centrum kultury
Muzeum Historii Polski ma powierzchnię niemalże 45 tys. mkw. i planowo będzie przyjmować około 500 tys. gości rocznie. Poza częścią ekspozycyjną oraz pomieszczeniami do przechowywania i konserwacji artefaktów, znalazły się w nim liczne przestrzenie o funkcji kulturalnej: sala koncertowa na 600 osób, sala kinowo-teatralna, biblioteka, sale konferencyjne i edukacyjne, punkty gastronomiczne, a także taras z panoramą Warszawy.
Współczesne muzea to nie tylko ekspozycja. To właściwie cały program różnych, współgrających ze sobą, choć czasami także niezależnych od siebie funkcji. W Muzeum Historii Polski przestrzeń wystawy stałej i wystaw czasowych stanowi mniej niż jedną piątą powierzchni. Cała reszta to funkcje publiczne oraz techniczne. Cały parter muzeum przyjął formę otwartą – bez prostej, linearnej ścieżki doświadczania wnętrza. Można być wiele razy w tym obiekcie, za każdym razem robiąc coś innego, brać udział w różnych wydarzeniach. Plan wnętrza zaprojektowaliśmy tak, by można było swobodnie meandrować pomiędzy poszczególnymi blokami funkcjonalnymi niczym w wydrążonym monolitycznym bloku.