Jurorzy zdecydowali. Oto zwycięzcy plebiscytu Polska Architektura XXL 2024

Znamy wyniki głosowania jury siedemnastej edycji Plebiscytu Polska Architektura XXL. Grono 13 ekspertów wybrała swoich faworytów z puli prawie 70 realizacji zgłoszonych w trzech kategoriach: kubatura, wnętrza i krajobraz. Zwycięzcą Grand Prix okazał się budynek biurowy SAO w Krakowie.

Plebiscyt Polska Architektura XXL jest organizowany od 2008 roku. W tym roku objął swoim zasięgiem kilka tysięcy realizacji na bieżąco relacjonowanych przez cały 2024 rok, na łamach serwisów www.sztuka-architektury.pl, www.sztuka-wnetrza.pl i www.sztuka-krajobrazu.pl.

Zgłoszenia do konkursu zbierane były przez styczeń i luty 2025. Warto dodać, że plebiscyt Polska Architektura XXL jest jedynym, który podsumowuje działalność polskiej sceny architektonicznej we wszystkich dziedzinach projektowania – kubatury, wnętrz i krajobrazu. Jest całkowicie wolny od jakichkolwiek uwarunkowań – środowiskowych, politycznych oraz biznesowych. Ma ambicję być najbardziej obiektywnym i pełnym przeglądem dokonań polskich architektów.

Plebiscyt nie koncentruje się przy tym tylko na najbardziej znanych pracowniach, ale pozwala na zaistnienie także mniej znanym biurom z mniejszych ośrodków lub takim, które swoimi ciekawymi dokonaniami chcą wyznaczać nowe trendy i ścieżki rozwoju polskiej architektury. W tym sensie jest też doskonałą platformą do promocji ambitnych, nowy biur projektowych.

Głosowanie jury odbyło się dwuetapowo. Najpierw wszyscy członkowie jury oddawali swoje głosy w specjalnym formularzu. Po zliczeniu głosów, 25 kwietnia odbyło się  spotkanie online na którym przeliczone zostały wyniki głosowania, odbyła się dyskusja i zapadły ostateczne decyzje co do nagrodzonych realizacji w siedmiu kategoriach.

Grono jurorów składało się z laureatów poprzedniej edycji plebiscytu oraz przedstawicieli instytucji patronujących plebiscytowi. W skład komisji weszły następujące osoby:

Bartek Bajon – Pracownia PL.architekci

Konrad Basan – Pracownia BDR Architekci

Katarzyna Cynka-Bajon  – Pracownia PL.architekci

Jerzy Ebing – Pracownia Ebing & Partners

Tomasz Gorączkowski – Pracownia Outform

Grzegorz Kłoda – Pracownia GK-Atelier

Monika Kmera – PLGBC – Polskie Stowarzyszenie Budownictwa Ekologicznego

Andrzej Nowak – Pracownia SN Architekci

Przemysław Olszewski – Pracownia SuDe sustainable design

Agnieszka Stefańska – Instytut Wzornictwa Przemysłowego

Michał Szkudlarski – Pracownia SN Architekci

Robert Tarczyński – PA Format Architekci

Beata Tokarska-Kornecka – Pracownia Q+B Architekci

Po dyskusjach, które miały wiele zwrotów ostatecznie za zwycięzców zostały uznane następujące realizacje:

Kubatura – obiekty publiczne

Nagrodę w tej kategorii zdobyły Tatrzańskie Archiwum Planety Ziemia - Pole Architekci. 

Tatrzańskie Archiwum Planety Ziemia jest nietypowym obiektem: w całości znajduje się bowiem pod ziemią. Jego część nadziemną stanowi jedynie obudowa wejścia do windy w formie drewnianego szałasu. Podziemny budynek zrealizowano z użyciem nietypowym rozwiązań konstrukcyjnych, zbudowano min. specjalne warstwowe ściany, których część licowa imituje powierzchnię naturalnej skały. Wnętrze obiektu zaprojektowano jako przestrzeń ekspozycyjną, która także samą swoją formą koresponduje z treścią wystawy.

Opinie jury:

Obiekt świetnie wpisany w kontekst otoczenia, dyskretnie koresponduje z nim nie psując krajobrazu. Zastosowane materiały wykończeniowe nawiązują do górskiego krajobrazu lub też - za świadome ukrycie bryły budynku w istniejącym terenie oraz wykorzystane materiały. Za szacunek do miejsca a jednocześnie stworzenie wejścia w Tatry.

Kubatura – obiekty prywatne

Zwycięzcą w tej kategorii został Dom w Falenicy Pracowni 77 Studio

Dom nawiązuje do lokalnej tradycji budowy tzw. świdermajerów – drewnianych domów letniskowych budowanych pod koniec XIX wieku na wschód od Warszawy, a inspirowanych architekturą szwajcarską. W porównaniu do klasycznych świdermajerów, projekt 77 Studio pozbawiony jest nadmiernej dekoracyjności, zachowując jednocześnie nawiązania do dawnych tradycji. Drewno świerkowe na elewacjach i charakterystyczne perforacje na fasadzie są reminiscencją klasycznych wzorców, jednak w nowoczesnej formie.

Opinie jury:

Udane przeniesienie idei świdermajerów do współczesnego domu przenikającego się z elementami krajobrazu. W efekcie powstał dom wyjątkowo lekki, zapraszający otoczenie, introwertyczny od strony drogi, ale jednocześnie zupełnie otwarty od ogrodu. Wybór tego budynku wynika z jego innowacyjnego podejścia do tradycji, łącząc elementy "świdermajerów" z nowoczesną estetyką. Projekt charakteryzuje się prostą formą i funkcjonalnością, jednocześnie zachowując detale, które przypominają klasyczną architekturę, jak drewniane akcenty i loggie. Dzięki dużym przeszkleniom, dom doskonale współpracuje z otaczającą go przyrodą, tworząc spójną i przestronną przestrzeń życiową.

Wnętrza publiczne

Tutaj dwa pierwsze miejsca ex aequo zostały przyznane następującym realizacjom.

Wnętrza Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. PracowniaThomas Phifer and Partners we współpracy z APA Wojciechowski Sp. z o.o.

Choć sama bryła budynku w pobliżu Pałacu Kultury może wzbudzać kontrowersje swoją masywnością oraz nieekologicznymi rozwiązaniami technologicznymi zastosowanymi w trakcie wznoszenia gmachu, to wnętrza obiektu niewątpliwie stanowią jej wielki atut.  Monumentalność klatek schodowych oraz biel betonu mogą wprawdzie stwarzać nieco niedemokratyczne wrażenie, ale niewątpliwie są ciekawym przeżyciem estetycznym, pozostającym w pamięci. Jeśli połączyć to z drewnianymi rozwiązaniami ocieplającymi wnętrze, jak pomieszczenia sali wypoczynku, biblioteki czy tarasu widokowego, a także rozwiązania wystawiennicze ułatwiające ekspozycję dzieł sztuki to można tą realizację uznać za ważne i udane wydarzenie architektoniczne 2024 roku w kategorii wnętrza publiczne.

Wśród uzasadnień wyboru dokonanego przez jurorów pojawiły się następujące stwierdzenia:

Budynek, który wzbudza wiele emocji, kontrowersji, i o to chodziło. Uwagę zwraca prostota wnętrza, a jednocześnie zadbanie o jasną przestrzeń, z dostępem światła dziennego poprzez nieregularnie osadzone okna i świetlik, z zaproszeniem do widoków na miasto. Monumentalna, klasyczna klatka schodowa, serce budynku, stanowi przestrzeń społeczną - sprzyja interakcjom. Wnętrza stworzone architekturą. Minimalistyczne ale wyraziste. Pełne detali - choć niewidocznych. Wnętrza wyraziste - ale nie odwracają uwagi od tego co w budynku najważniejsze - od sztuki.

Nagrodę ex aequo w tej kategorii otrzymały również wnętrza Hotelu Glar w Wisełce na Wyspie Wolin. NOKE Architects.

Wnętrza Hotelu Glar w Wisełce, stworzone przez NOKE Architects, odzwierciedlają bogate dziedzictwo kulturowe wyspy Wolin. Projektanci spędzili wiele czasu na wyspie, czerpiąc inspiracje z bałtyckiej przyrody oraz lokalnego muzeum. Współpracując z archeologami z Polskiej Akademii Nauk, odkrywali historię tego miejsca, która sięga czasów, gdy gród Wolin był jednym z najważniejszych portów na Bałtyku. Projektanci NOKE Architects zadbali o każdy detal, tworząc spójną, multisensoryczną przestrzeń, która łączy w sobie lokalne tradycje i nowoczesne rozwiązania, zapewniając gościom niezapomniane wrażenia.

Motywy kulturowe realizacji, takie jak materiały zakorzenione w tradycji miejsca (szczególnie drewno), są zarówno lokalne, jak i uniwersalne, zrozumiałe także dla gości z daleka. Projektanci starannie dobierali i interpretowali te elementy, aby stworzyć przestrzeń lekką, kojącą, relaksującą, a jednocześnie głęboko autentyczną i opartą na pochwale niedoskonałości.

Opinie jury:

W tej kategorii poziom jest bardzo wysoki i ciężko wybrać jedną realizację, ale ta robi niesamowite wrażanie. Przytulność, przestrzeń i światło + design. Wybrałam ten projekt, ponieważ w niezwykle wyważony sposób łączy on lokalne dziedzictwo z nowoczesnym podejściem do projektowania.

Wnętrza prywatne

W tej kategorii jury nie zdecydowało się na przyznanie głównej nagrody. Dwa równorzędne wyróżnienia otrzymały;

Dom w Mikołowie. Brutal w kolorach. Pracownia Kubieniec + Długosz

W realizacji uwagę skupia przede wszystkim betonowy sufit i pozbawiooe tynku słupy salonu na parterze. Są to elementy pozostawione w naturalnym kolorze betonu po przejściach. Ten zabieg nadał wnętrzu brutalną surowość. Na tej warstwie nadbudowane zostały kontrasty kolorystyczne nawiązujące do stylu Mid Century - zabudowa kominka wykończona strukturalną pomarańczową płytką i wyspa kuchenna, na stalowej konstrukcji, wykończona czarną płytką.

Wśród uzasadnień wyboru dokonanego przez jurorów pojawiły się następujące stwierdzenia:

Za nietuzinkowe połącznie materiałów i kolorów. Zdecydowałam się wyróżnić ten projekt za umiejętne połączenie surowości betonu z ciepłem kolorów i materiałów nawiązujących do estetyki lat 50. i 60. Wnętrze zachwyca konsekwencją stylistyczną, a jednocześnie zaskakuje detalem – każdy element ma tu swoje miejsce i znaczenie, tworząc harmonijną, a przy tym wyrazistą przestrzeń. To przykład, jak z odwagą i wyczuciem można łączyć brutalistyczną formę z ponadczasowym charakterem meblościanki. Połączenie surowego betonu w konstrukcji budynku z dużą ilością ciepłego drewna w wykończeniu i wyposażeniu tworzą harmonijną całość, przyjemną w odbiorze. Kominek ze szkliwionymi kaflami w ognistym odcieniu jest zdecydowanie tutaj sercem domu.

Drugie wyróżnienie przypadło w udziale realizacji: Mieszkanie w Poznaniu. Surowość i unikalne wzornictwo. Pracowania LBWA.

Projekt mieszkania na poznańskich Jeżycach to połączenie surowych materiałów – betonu, stali nierdzewnej i kamienia – z ciepłem naturalnego drewna. Przemyślana aranżacja przestrzeni oraz unikalne dodatki tworzą wnętrze, które stara się łączyć przytulność z minimalizmem. Surowość betonowego sufitu i posadzki zrównoważono tutaj ciepłem brzozowego drewna, które płynnie łączy wszystkie pomieszczenia. Tło wnętrza stanowią wyselekcjonowane dodatki.

Wśród uzasadnień wyboru dokonanego przez jurorów pojawiły się następujące stwierdzenia:

Wnętrze minimalistyczne ale z charakterem i bez chęci bycia "modnym" i w trendach. Spokojne, puste - ale funkcjonalne: duża ilość szaf pozwala zachować czystość i harmonię. Wnętrze urzeka szlachetnym połączeniem materiałów, minimalizmem, dbałością o szczegóły i umiejętnym wykorzystaniem koloru.

Krajobraz – przestrzeń publiczna

W tej kategorii jury wybrał jako zwycięzcę Ogrody Anny w Łodzi autorstwa Medusa Group.

Ogrody Anny to nowoczesna przestrzeń miejska, powstała na terenie dawnych zakładów włókienniczych Karola Scheiblera w Łodzi. Stały się one integralną częścią projektu Fuzja Łódź, większego przedsięwzięcia rewitalizacyjnego, które ma na celu przywrócenie zdegradowanym obszarom nowej funkcji, zachowując jednocześnie ich historyczny charakter. Przestrzeń swoją nazwę otrzymała na cześć żony Karola Scheiblera i pasjonatki ogrodnictwa - Anny, która przez lata po śmierci męża kierowała zakładami włókienniczymi. Zrewitalizowana przestrzeń, mająca 8 ha powierzchni, została podzielona na dwie strefy – mineralną i wegetalną. Pierwsza z nich, wysypana jasnym tłuczniem, pełni funkcję użytkową, umożliwiając przenikanie wody do gruntu i chroniąc przed jego nadmiernym uszczelnieniem. Z kolei strefa wegetalna koncentruje się na roślinności o wysokiej zdolności retencyjnej. Wybrane przez projektantów gatunki drzew i krzewów zapewniają cień, ograniczają nagrzewanie się przestrzeni i wspierają bioróżnorodność. 

Opinie jurorów:

Za wielofunkcyjność obiektu wpisującego się architekturę a za razem dużą naturalność założenia. Za nasycenie zielenią w centrum miasta. Projekt Ogrodów Anny wyróżnia się świadomym połączeniem historii miejsca z nowoczesnym podejściem do projektowania przestrzeni miejskiej. Szczególnie doceniam jego proekologiczny charakter oraz stworzenie otwartej, przyjaznej przestrzeni dla mieszkańców, która sprzyja integracji i odpoczynkowi. To przykład rewitalizacji, która przywraca życie zaniedbanym terenom, jednocześnie szanując ich tożsamość i wspierając naturę. Głos oddany za bogaty i inkluzywny program, różnorodna, a jednocześnie spójna koncepcja przestrzenna. Ogrody Anny to ciekawy projekt wprowadzający zieleń do miasta w lekki, rozluźniony sposób. Sprzyja wielofunkcyjnemu wykorzystaniu tej przestrzeni przez jej użytkowników.

Krajobraz – ogrody prywatne

W tej kategorii jury nie zdecydowało się na przyznanie głównej nagrody.

Wyróżnienie przyznano realizacji: Ogród o leśnym charakterze. Byliny i rośliny jednoroczne. Pracownia AlePlan!

Ogród o leśnym charakterze zaprojektowany przez studio AlePlan! rozciąga się na powierzchni 2800 m2. Jest przykładem połączenia nowoczesnego i eleganckiego podejścia do architektury krajobrazu, komponującego się z otoczeniem oraz architekturą domu właścicieli. Dominują tu proste linie, mocne kontrasty i starannie dobrana roślinność. Najbardziej zwracającymi uwagę elementami roślinnymi w ogrodzie są klony palmowe o intensywnie czerwonych liściach. Drzewa te stanowią wyrazisty akcent kolorystyczny i przyciągają wzrok swoją unikalną barwą. W ogrodzie już wcześniej rosły dorodne sosny, które zostały wkomponowane w nowe rabaty i wyznaczyły ich układ. Rosną tu też liczne byliny, w tym lawenda, szałwia omszona werbena patagońska. Różnorodne odcienie fioletu nadają przestrzeni konkretnego charakteru. Na rabatach nie zabrakło też wypełniających traw ozdobnych, które dodają kompozycji lekkości i ruchu.

Opinie jurorów:

Umiejętne połączenie naturalnego ogrodu z geometrycznymi formami, a także wpisanie rabat w naturalny układ istniejących sosen. Projekt wyróżnia się spójnym podejściem do kształtowania przestrzeni – ogród został zaplanowany tak, by naturalnie współistnieć z nowoczesną bryłą domu i otaczającym krajobrazem. Wykorzystanie istniejącego drzewostanu, geometryczny układ ścieżek i starannie dobrana roślinność tworzą elegancką, a zarazem pełną harmonii przestrzeń do życia blisko natury. To ogród, który jest nie tylko estetycznym uzupełnieniem architektury, ale też miejscem codziennego spokoju. Ogród o leśnym, luźniejszym charakterze bardzo dobrze komponujący się z otoczeniem oraz architekturą budynku. Jest prosty i ujmujący. Połączenie wykorzystania bylin i obecnych wcześniej drzew. Duży plus za troskę o istniejącą zieleń, zadbanie i włączenie nowego układu ogrodu. Warte podkreślenia jest zrównoważone podejście w projekcie architektury krajobrazu. Wybrano rośliny o leśnym charakterze w taki sposób, aby były odporne na lokalne warunki klimatyczne i nie wymagały zbyt częstego podlewania.

Nagroda Grand Prix

Budynek biurowy SAO w Krakowie, Pracownia SAO Architecture.

 Kameralny budynek stanął przy trasie łączącej Stare Miasto z Wolą Justowską w Krakowie; jak podkreślają architekci, obiekt wpisuje się w trend architektury zeroemisyjnej, niezależnej od konwencjonalnych źródeł energii. Poza chęcią sięgnięcia po odnawialne źródła energii i materiały czy technologie o nikłym śladzie węglowym ważnym elementem projektu było wpisanie obiektu w kontekst Lasu Wolskiego i skarpy, u stóp której budynek stanął. Biurowiec otrzymał horyzontalną sylwetkę wpisaną w kształt terenu; zamknięto go w zwartej bryle o zaokrąglonych narożnikach, założonej na planie zbliżonym do kwadratu. Budynek wzniesiono z użyciem naturalnych materiałów, przede wszystkim drewna, ale i kamienia. Ważną częścią architektury uczyniono także roślinność, której sporo wprowadzono także do wnętrza budynku. Architekci analizując potrzeby użytkowników i charakter otoczenia, zaproponowali „podwójną” elewacje, która osłania od świata, ale zapewnia doskonałe doświetlenie wnętrz.

Opinie jury:

Za wykorzystanie zrównoważonych technologii i materiałów, lekkość formy oraz umiejętne wpisanie architektury w krajobraz. Pięknie wkomponowuje się w istniejącą tkankę miasta. Lekkość i prostota a zarazem niesztampowość potwierdzają, że jest to obiekt zaprojekowany z myślą o użytkownikach, o mieszkańcach i otaczających budynkach. Finezja prostoty. Piękny detal.  Lekkość elewacji oraz jego forma i skala doskonale wpisują się w otoczenie, harmonijnie integrując się z istniejącą zabudową. Budynek nie dominujący nad sąsiednimi strukturami, a otaczająca go zieleń wzmacnia poczucie lekkości i wkomponowania w naturalny krajobraz. Bryła biurowca jest niebanalna i jednocześnie nienachalna z jednoczesnym wykorzystaniem zrównoważonych technologii i materiałów. Jest zaprojektowana z poszanowaniem otoczenia i świetnie wpisana w zastany teren działki. Godny podziwu jest też projekt zieleni spajający całe założenie.

Organizator

Patroni Honorowi

Patroni Medialni

Nie przegap okazji!!!

zapisz się do naszego newslettera