Tysiąc lat w obrazach

Muzeum Historii Żydów Polskich

Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie jest obiektem już wszystkim doskonale znanym. W końcu gmach powstał już jakiś czas temu, a od kwietnia 2013 roku można zwiedzać piękne, wysmakowane i symboliczne wnętrza budynku, zaprojektowanego przez fińskie biuro Lahdelma & Mahlamäki Architects. Półtora roku od otwarcia siedziby muzeum teraz nadszedł czas na udostępnienie zwiedzającym „serca” placówki, czyli jego ekspozycji stałej.

Konkurs na projekt ekspozycji wygrała pracownia Mirosława Nizio – i to jego zespół opracował scenografię, którą od 28 października może zobaczyć każda chętna osoba. Nad treścią ekspozycji, a więc jej merytoryczną zawartością pracował kilkudziesięcioosobowy zespół socjalistów z całego świata – historycy, archeologowie, badacze kultury, religioznawcy i wielu, wielu innych.

Ekspozycja w Muzeum Historii Żydów Polskich ma charakter narracyjny i chronologiczny – opowiada dzieje polskich Żydów od średniowiecza po czasy współczesne. Jak piszą twórcy wystawy, ma ona udzielić odpowiedzi na pytania: „Jak Żydzi pojawili się w Polsce? W jaki sposób nasz kraj stał się centrum żydowskiej diaspory i domem największej społeczności żydowskiej na świecie? Jak przestał nim być i jak odradza się tu życie żydowskie?”

Tę tysiącletnią opowieść podzielono na osiem galerii, cała przestrzeń ekspozycyjna w muzeum ma w sumie 4000m2 powierzchni. „W galeriach przedstawiamy kolejne etapy w historii: od legend o przybyciu Żydów na te ziemie, przez pierwsze ich osadnictwo, rozwój kultury, różnorodności społecznej, religijnej i politycznej, burzliwe wydarzenia sprzed wieków i czas Zagłady, aż do współczesności” – podkreślają przedstawiciele placówki.

Zgodnie z najnowszymi trendami w muzealnictwie spora część ekspozycji ma charakter interaktywny i multimedialny. W każdej z galerii zwiedzający znajdą projektory, ekrany dotykowe, panele multimedialne, za pomocą których będą mogli pogłębić swoją wiedzę historyczną. Pojawią się zapisy filmowe, dźwiękowe, muzyka. W skład ekspozycji wchodzą makiety i rekonstrukcje, jeszcze lepiej przybliżające zwiedzającym czasy, o których opowiadają. „Mówimy o życiu, więc na każdym etapie wędrówki w przeszłość staramy się być jak najbliżej codziennego życia - oddajemy głos żydowskim kupcom, uczonym i artystom z danej epoki. Rabinom, gospodyniom domowym, politykom, kronikarzom i rewolucjonistom. Tym, którzy zginęli i tym, którzy przetrwali”.

Co ważne: w muzeum pokazana jest naprawdę cała historia losów Żydów, nie tylko jej najszerzej zbadane i znane wątki, jak Holocaust. Pracownicy muzeum mówią: „Prezentujemy tysiąc lat współistnienia Żydów i Polaków. Mówimy o współpracy, współzawodnictwie i konfliktach, autonomii, integracji i asymilacji. Nie unikamy trudnych tematów, ale wydobywamy też jasne karty wspólnej historii”.

Mirosław Nizio tłumaczy: „Ekspozycja skonstruowana jest w nietypowy sposób - nie koncentruje się na prezentacji obiektów w ciasnych gablotach, zamiast tego zwiedzający wkroczą w sam środek interaktywnej opowieści o dziejach polskich Żydów, ich kulturze i wierze, bazującej na materiałach źródłowych - rysunkach, fotografiach, filmach i przedmiotach codziennego użytku”. I to właśnie wykreowanie świata różnych epok jest wielką zaletą ekspozycji: wystawa bazuje na ogromnej ilości informacji historycznych, na bogatych zbirach archiwaliów, jednak to nie wyklucza oddziaływania także na zmysły osób zwiedzających. Za pomocą stylistyki obrazów, kolorów, dźwięków, nawet zapachów projektanci stworzyli świat, który wsysa każdego zwiedzającego, pozwalając mu nawet bez wczytywania się w ekspozycyjne teksty poczuć, że znajduje się w czasach późnośredniowiecznych, w XVI-wiecznej karczmie, na dworcu, w fabryce, na ulicy dużego miasta w okresie dwudziestolecia międzywojennego, a nawet... w wagonie, którym wywożono Żydów do obozów koncentracyjnych.

Ekspozycja jest bardzo rozległa – jej poznanie przy jednej wizycie może być trudne, zajmie na pewno kilka godzin. Jednak została ona skonstruowana tak, że można ją oglądać na różne sposoby. Można zagłębiać się w prezentowane teksty, czytać dokumenty, udostępnione na ekranach, poświęcać wiele uwagi każdej z galerii. Ci mniej cierpliwi lub mający niewiele czasu jednak także znajdą coś dla siebie: setki obrazów, dźwięków, filmów także przybliżą poruszaną tematykę, wciągną, wprowadzą w „klimat” czasów, o których opowiadają.

Warto jednak zwiedzać wystawę dość uważnie, jej projektanci ukryli bowiem w niej mnóstwo „skrytek”, tajemnych szafek i szuflad, kryjących dodatkowe obrazy, zapisy, dokumenty. Warto więc ich poszukać.

Mini przewodnik po wystawie stałej można pobrać ze strony Muzeum: polin.pl/pl/system/files/attachments/miniprzewodnik.pdf

Zdjęcia z wystawy stałej: fot. M. Starowieyska, D. Golik / Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
Zdjęcia budynku: fot. W. Kryński / Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN

Nie przegap okazji!!!

zapisz się do naszego newslettera