Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera


Architektura postkrytyczna

 

Czas czytania: ~ 4 min


Architektura postkrytyczna

 

hsJYHc9mVH3inu0pZiqHSNHyK25uINxngwKX9eTjRXr7S8mE4E9nbVItplMP_eisenmann.jpg
Co najmniej od czasów rewolucji francuskiej architektura stała się ideologiczna. Okazała się być zdolna do społecznego zaangażowania i odniesienia się do sytuacji polityczno - społecznej swoich czasów. Od czasów Piranesiego, Schinklego, Ledouxa aż do Le Corbusiera architektura prezentuje się więc jako akt krytyczny. Krytyczny architekt ma możliwość prezentacji swego statusu społecznego i politycznego przez kreację instytucji, jak szpital, więzienie czy dom czynszowy. Krytyczność tak rozumianej architektury przejawia się w dwóch co najmniej aspektach: po pierwsze umożliwia ona protest przeciwko aktualnemu status quo, a po drugie, adekwatnie do definicji Kanta, daje możliwości pokazania warunków możliwości istniejącego stanu. Krytyczna architektura nie jest więc przypisana tylko do tego, co użyteczne czy sensowne. Krytyczna architektura nie jest też produktem tzw. Zeitgeistu. Jest tworzona raczej w opozycji do niego. Takie terminy, jak „ideologiczna”, „rewolucyjna” czy, później, „awangardowa” zostały przypisane krytycznej architekturze post factum. Lecz niezależnie od tego w jaki sposób ideologia znajdowała swe materialne ucieleśnienie, architektom zawsze towarzyszyła jedna myśl – że forma w jakiś sposób może udoskonalać społeczeństwo. Wraz z upadkiem wschodniego komunizmu i towarzyszącej temu nowej hegemonii międzynarodowego kapitału, wydawało się, że mamy już za sobą rywalizację ideologiczną opartą na binarnych schematach kapitał – praca, bogactwo – bieda, wschód – zachód. Wszystko to wydawało się być nieaktualne pod nowymi rządami Pax Romana międzynarodowego kapitału. Ten brak ideologii postawił jednak po raz kolejny pytanie o 200 - letnią tradycję architektury krytycznej. Niezależnie od sporu o granice polityczne, podziału na fundamentalizm i oświecenie, istnieje energia „ideologiczna” lub „rewolucyjna” podtrzymująca istnienie architektury krytycznej. Pozostawiając z boku krótki flirt z nostalgicznym kiczem postmodernizmu (który jest bezpośrednim powrotem do historycyzmu przeciwko ważności ideologii awangardowych lub dominacji Zeitgeistu) architektura po upadku modernizmu pogrążyła się albo w ekstremalnym uzależnieniu od stylu, albo w ekstrawagancji dekonstrukcji, albo w banalności życia codziennego i poszukiwaniu formy jego ekspresji. Oczywiście, że podstawowym problemem jest tu pytanie, czy architektura powinna zawierać jakiś sens, jakąś ideę. Pytanie to dzisiaj jest związane z odniesieniem się do świata mediów, które nadają nowe sensy zastanym już i utrwalonym symbolom. Formy architektoniczne, które prezentują na przykład człowieka walczącego z naturą nie znaczą dzisiaj tego samego, co kiedyś. I długo by wyliczać przyczyny tego stanu rzeczy. Nasza walka ma bowiem bardziej informacyjny charakter i dotyczy wszystkich innych rodzajów mediacji. Te nowe okoliczności wymagają od nas fundamentalnego namysłu nad tym, jak architektura dzisiaj znaczy. To nie jest więc pytanie o znaczenie jakie powinna przynosić architektura, ale o to czy ona powinna w ogóle cokolwiek znaczyć. To nie jest pytanie o to, jak architektura powinna reprezentować nasze współczesne uwikłanie w informację, tak jak kiedyś pokazywała zmaganie się z przyrodą. Jest to raczej stwierdzenie, że media wymuszają dzisiaj funkcje ikoniczne, a nawet dominują w ten sposób nad architekturą. Jeśli architektura nie ma żadnej siły dyskursywnej do sporu lub też do afirmacji, jeśli straciła swą funkcję ikonograficzną, więc jak powinna wyglądać i co powinna wyrażać ?
Cv4jK6PRbXfEw31jBn07mfPqTHGAf4qzqkmkwCxcq9rQ1oVCbQVYxS4Wr1RJ_formless2.jpg
W przeszłości uważano zawsze, że architektura powinna wyrażać – znaczenie było zawsze uważane za odróżniające ją od jej funkcji użytkowych. Logika tego wywodu przebiegała następująco: od kiedy istnieje architektura ma ona w sobie konieczność wyglądania w pewien określony sposób. Innymi słowy architektura nie może negować swojego znaczenia. Współczesna architektura jest więc podzielona. Z jednej strony istnieją ludzie, którzy uważają, że architektura to po prostu część infrastruktury. To w oczywisty sposób podważa jakąkolwiek krytyczną rolę architektury. Infrastruktura powinna po prostu dobrze służyć. I tyle - nie ma tu miejsca na jakąkolwiek ideę. Z drugiej strony istnieją ludzie, którzy ciągle wierzą w zbawczą, stąd krytyczną rolę architektury – której forma, niezależnie od pytań o skalę i funkcję, ciągle może wyrażać znaczenie. Ale może być też tak, że opozycja pomiędzy formą krytyczną, a służebną nie definiuje już adekwatnie tego problemu. Może powinniśmy spojrzeć poniżej lub też poza tę opozycję. I tu pojawia się właśnie idea architektury postkrytycznej. Ona oferuje prawdziwą alternatywę. Co to jest zatem architektura postkrytyczna i co wnosi ta dystynkcja do teorii architektury ? Pomocna może się tutaj okazać wystawa Yve-Alain Boise’a i Rosalind Krauss pod tytułem „Formless” (wyd. Formless: A User's Guide Paperback 2000). Stawką jest tutaj ochrona jednostkowości przedmiotów z ich jednoczesnym odcięciem od konwencjonalnych modeli legitymacji. Dla architektury, która musi przecież być funkcjonalna, ochrona jednostkowości i jej formy to jest kluczowe wyzwanie. Architektura, która będzie w stanie kwestionować zarówno banalną znaczeniowość, jak i czystą funkcjonalność jest w ten sposób odcięta od jej dotychczasowych źródeł legitymizacji. Jak to odcięcie powinno w rzeczywistości wyglądać ? To jest właśnie pytanie, które przed współczesną architekturą może otworzyć nowe możliwości. Peter Eisenmann

Brałeś udział w projekcie? Opowiedz nam swoją historię.

Podoba Ci się nasza działalność ? Postaw kawę dla Grupy Sztuka Architektury!
Postaw mi kawę na buycoffee.to

tagi

Piękno w prostocie – hala w Książu Wielkopolskim
Piękno w prostocie – hala w Książu Wielkopolskim

W rozstrzygniętej niedawno 5. edycji Nagrody Architektonicznej Województwa Wielkopolskiego NAWW hala ...

Funkcjonalny dom dla dużej rodziny
Funkcjonalny dom dla dużej rodziny

Funkcjonalność i prostota formy.Tak w skrócie można określić dom dla rodziny z trójką dzieci, któreg ...

E-konferencja Akustyka w architekturze. IV edycja.
E-konferencja Akustyka w architekturze. IV edycja.

Zmiana hałasu w dźwięk to jeden z ważniejszych aspektów pracy architektów podczas procesu projektowa ...

KOMENTARZE
Komentarze
Brak komentarzy
Zaloguj się, aby dodać komentarz

Wnętrza
ZOBACZ TAKŻE

PRACA:
Zatrudnię
  • Zatrudnię

Nie przegap okazji!!!

zapisz się do naszego newslettera