Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera


Pałac Saski – czy jest potrzebny?

 

Czas czytania: ~3 min


„Odbudowany Pałac Saski ma się stać swego rodzaju pomnikiem upamiętniającym stulecie odzyskania niepodległości” – mówił niedawno podsekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta Wojciech Kolarski. Prezydent Andrzej Duda decyzję odbudowie Pałacu Saskiego ma ogłosić 11 listopada, w setną rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości.

 

Pałac Saski, projekt architektoniczny

Pałac Saski w XVIII wieku

Pałac Saski, projekt architektoniczny

Pałac Saski ok. 1890

Budowa zabytków

Choć odbudowywanie nieistniejących obiektów historycznych stoi w sprzeczności z zasadami konserwacji zabytków, Pałac Saski – jeśli by został odtworzony – nie byłby jedyną tego typu realizacją architektoniczną. Nie tak dawno temu w Poznaniu powstał na nowo od wielu wieków nieistniejący Zamek Przemysła, w Warszawie „odbudowano” Halę Koszyki, a przy Placu Zamkowym wzniesiono udającą zabytkową kamienicę.

Pałac Saski, projekt architektoniczny

Zdjęcie lotnicze pałacu Saskiego i okolic z około 1919 roku

Historia Pałacu Saskiego sięga połowy XVII wieku, jednak w kolejnych wiekach gmach był wielokrotnie przebudowywany i rozbudowywany. W 1717 roku stojący tu dwór kupił August II i rozbudował obiekt do formy pałacowej, kilkanaście lat później utworzono tu swoisty kompleks pałacowy, integrując ze sobą sąsiadujące rezydencje magnackie (m.in. pałac Sanguszków i pałac Brühla). W XIX wieku obiekt wielokrotnie przechodził z rąk do rąk, na zlecenie namiestnika Iwana Paskiewicza budynek radykalnie przebudowano (część środkową po prostu rozebrano, zastępując nową, utrzymaną w stylu klasycystycznym). Budynek stracił jednak swoje znaczenie – jego część zajmowało wojsko, w innej mieściła się szkoła, podobno w niektórzy pomieszczeniach działały nawet domy publiczne. W dwudziestoleciu międzywojennym obiekt stał się siedzibą Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, w 1923 na jego dziedzińcu stanął pomnik księcia Józefa Poniatowskiego, a w 1925 w kolumnadzie pałacu odsłonięto Grób Nieznanego Żołnierza. Ostatecznie budynek został przez Niemców wysadzony w powietrze w grudniu 1944 roku. Z wojennej pożogi ocalał jedynie fragment kolumnady, który odbudowujący Warszawę po wojnie architekci zdecydowali się pozostawić jako symboliczny ślad po zniszczeniu stolicy. Choć tuż po II wojnie światowej zapadła decyzja o odbudowaniu większości warszawskich zabytków, Pałacu Saskiego świadomie nie włączono na tę listę. Urwaną kolumnadę pozostawiono jako pomnik ku pamięci kolejnych pokoleń.

Pałac Saski, projekt architektoniczny

Pałac Saski w Warszawie, 1930

Pałac Saski nie był nigdy gmachem szczególnie ważnym czy symbolicznym dla przestrzeni Warszawy. Swoje znaczenie zawdzięczał raczej prestiżowej lokalizacji i dość dużej skali. Owszem, początkowo był siedzibą królów z dynastii Sasów, jednak od czasów ich panowania tak wiele razy zmieniał swój wygląd i funkcję, że nazywanie go Pałacem Saskim było raczej zwyczajem, a nie oddaniem stanu faktycznego.

Pałac Saski, projekt architektoniczny

Fasada pałacu od strony placu Saskiego w czasie I wojny światowej

Co sądzisz o odbudowie?

Na razie nie wiadomo, w jakiej formie architektonicznej Pałac Saski miałby być odbudowany, jakie pełnić funkcje, nikt nie wie też, skąd miałoby pochodzić finansowanie tej inwestycji. Niektórzy uważają, że jego odbudowanie byłoby symbolicznym zakończeniem procesu dźwigania stolicy z wojennych ruin. Wielu mieszkańców Warszawy opowiada się za tym, aby Pałac Saski przywrócić – niektórzy uważają tak z powodów ideowych, inni z uwielbienia architektury historyzującej, której przecież nie powstaje ostatnio dużo.

Pałac Saski, projekt architektoniczny

Jedna z propozycji odbudowy Pałacu Saskiego

Niestety debata na temat Pałacu Saskiego już dawno stała się sprawą polityczną i mało kto przy jej okazji zadaje sobie pytania o jakość architektury czy miejskiej przestrzeni, o to, czy taki gmach jest w Warszawie potrzebny, jak mógłby się przydać mieszkańcom, jaką pełnić funkcję. Nie przeprowadzono społecznych konsultacji na jego temat, nie przedstawiono projektów architektonicznych hipotetycznego wyglądu budowli, co w przypadku projektu, który w znaczący sposób może zmienić duży fragment centrum miasta byłoby wskazane. Dziś mało kto dyskutuje o sensie odbudowy czy jej formie, bo jej zwolennicy i przeciwnicy okopali się na swoich pozycjach, a pogląd na sprawę jest tożsamy raczej z poglądami politycznymi, niż z debatą o kształcie przestrzeni Warszawy. Czy jest jeszcze szansa, żeby to zmienić?


Źródło ilustracji: Wikipedia.org


Podepnij swój artykuł

Podoba Ci się nasza działalność ? Postaw kawę dla Grupy Sztuka Architektury!
Postaw mi kawę na buycoffee.to

tagi

Projekt Architektoniczny

Piramida odnowiona
Piramida odnowiona

25 marca 2024 roku w sanatorium Narcyz zameldowali się pierwsi kuracjusze. Obiekt, razem z kilkunast ...

Konferencja Kolor w architekturze
Konferencja Kolor w architekturze

W ostatnich latach kolor stał się bardziej popularny. Po inspirowanej modernizmem modzie na biel i m ...

Zagłosuj w Plebiscycie Polska Architektura XXL 2023. Wybierz najlepszą realizację architektoniczną minionego roku.
Zagłosuj w Plebiscycie Polska Architektura XXL 2023. Wybierz najlepszą realizację architektoniczną minionego roku.

Weź udział w Plebiscycie Polska Architektura XXL 2023 i oddaj swój głos na najlepszą realizację arch ...

KOMENTARZE
Komentarze
Brak komentarzy
Zaloguj się, aby dodać komentarz

Kraj
ZOBACZ TAKŻE

PRACA:
Zatrudnię
  • Zatrudnię

Nie przegap okazji!!!

zapisz się do naszego newslettera