Król Karol III projektuje miasta

8 września 2022 roku na tronie Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej oraz terytoriów zależnych i wspólnotowych zasiadł król Karol III. Jako następca tronu bardzo długo czekał na swoje panowanie, bo jego matka, królowa Elżbieta II władała przez siedem dekad. Choć panujące w Wielkiej Brytanii prawo zabrania królowej czy królowi wpływać na codzienną politykę kraju, wielu komentatorów, znając wcześniejsze dokonania Karola, ma podejrzenia, że król nie będzie ukrywał swoich poglądów na wiele spraw.

A jedną z dziedzin, którą od wielu lat król Karol III, do niedawna jeszcze Książę Walii, interesuje się szczególnie jest architektura. Władca nie tylko wiele razy wypowiadał się na ten temat, prezentując bardzo wyrobione poglądy, ale ma też w tej dziedzinie materialne dokonania. Książę, dziś król Karol III jest radykalnym przeciwnikiem modernizmu. To podobno on zablokował na początku lat 80. budowę w City of London wieżowca projektu Ludwiga Miesa van der Rohe – w tym miejscu stanął postmodernistyczny gmach No 1 Poultry projektu Jamesa Stirlinga. Ale postmodernizmu Karol także nie ceni – krytykował chociażby utrzymaną w tym stylu rozbudowę gmachu National Gallery, którą uznał za zamach na klasyczną, zabytkową bryłę. Nowy Władca Wielkiej Brytanii bardzo chętnie zabiera głos zarówno na temat architektury, jak i powinności architektów, ich odpowiedzialności, powagi zawodu, który ma tak wielki wpływ na życie ludzi. Wiele uwagi w swoich wypowiedziach i tekstach poświęcał sposobowi budowania miast po II wojnie światowej z ich modernistycznym strefowaniem i rozlewaniem się, pączkowaniem kolejnych przedmieść.

W 1989 roku ukazała się książka pt. „A Vision of Britain, A Personal View of Architecture”, która jest zbiorem jego myśli i idei związanych z urbanizacją, projektowaniem, urbanistyką i architekturą ówczesnego Księcia Walii. Autor wyraził w niej wyrazisty pogląd na temat wartości architektury silnie tradycyjnej i związanej z regionem, wernakularnej, lokalnej, utrzymanej w klasycznych formach i proporcjach. Karol nie ceni także współczesnej urbanistyki, która wypchnęła ludzi na suburbia; ceni natomiast idee Nowej Urbanistyki, z tradycyjnym układem ulic, pierzei, placów, a przede wszystkim z dość gęstą i przede wszystkim wielofunkcyjną zabudową

W 1993 roku na zachodnich peryferiach miasta Dorchester w Anglii rozpoczęła się budowa eksperymentalnego miasta Poundbury. Wizje przeznaczonej dla kilku tysięcy mieszkańców osady stworzył Leon Krier, jednak projekt powstał w ścisłej współpracy z ówczesnym Księciem Walii, co więcej obecny władca był pomysłodawcą przedsięwzięcia i właściwie współautorem wizji miasta. Zostało ono zaprojektowane w oparciu o idee Nowej Urbanistyki, z dość gęstą, ale kameralną zabudową, oferująca w bliskiej odległości większość potrzebnych do życia funkcji. Pod względem form zarówno układ urbanistyczny, jak architektura Poundbury jest bardzo tradycyjna, stonowana, nawiązująca do historycznej zabudowy regionu z pierzejowym układem ulic i placami i rynkami (na jednym stanął pomnik Królowej Elżbiety II).

Król Karol III i jego architektoniczna pasja bywa krytykowana, czy nawet wyśmiewana. Nie można jednak nie docenić wielkiej wrażliwości władcy na kwestie zmian klimatycznych i jego zrozumienia, że w ich obliczu architektura, projektowanie, ale i postawy architektów powinny się zmienić. W 2014 roku prestiżowy magazyn „Architevtural Review” poprosił Księcia Walii o spisanie jego głównych koncepcji dotyczących projektowania, urbanistyki, architektury. Poza artykułem Książę ujął je w dziesięciu punktach. Wydaje się, że większość z nich jest w dzisiejszej sytuacji całkiem właściwa. (cały tekst dostępny tutaj)

1. Inwestycje muszą szanować krajobraz. Nie powinny nad nim dominować; powinny być zaprojektowane tak, aby pasowały do pejzażu, w którym powstają.

2. Architektura jest językiem. Musimy przestrzegać jej zasad gramatycznych, w przeciwnym razie grozi nam dysonans i zamieszanie. Dlatego cenne są zasady i prawa budowlane.

3. Kluczowa jest skala. Budynki powinny nie tylko nawiązywać do proporcji człowieka, ale także odpowiadać skali innych budynków i elementów wokół nich. Zbyt wiele naszych miast zostało zepsutych przez przypadkowo umieszczone, zbyt duże budynki o niewielkim znaczeniu, które nie niosą ze sobą żadnego obywatelskiego znaczenia.

4. Harmonia - współgranie wszystkich części. Wygląd każdego budynku powinien współgrać z jego sąsiadami, co nie oznacza tworzenia jednolitości. Bogactwo pochodzi z różnorodności, jak pokazuje Natura, ale musi istnieć spójność, którą często osiąga się poprzez dbałość o szczegóły, takie jak styl obudowy drzwi, balkonów, gzymsów i balustrad.

5. Tworzenie dobrze zaprojektowanych zespołów zabudowy. Zamiast skupisk oddzielnych domów ustawionych pod różnymi kątami, przestrzenie, które są ograniczone i zamknięte przez budynki są nie tylko bardziej satysfakcjonujące wizualnie, ale zachęcają do chodzenia i dają poczucie bezpieczeństwa.

6. Materiały również mają znaczenie. W Wielkiej Brytanii, podobnie jak gdzie indziej, uzależniliśmy się od nijakich, standardowych materiałów budowlanych. Jest o wiele za dużo betonu, plastikowych okładzin, aluminium, szkła i stali, które nie nadają miejscu indywidualnego charakteru. Aby budynki lepiej pasowały do miejsca, w których powstają, należy czerpać z lokalnych materiałów budowlanych i regionalnych, tradycyjnych stylów.

7. Znaki, światła i obiekty użytkowe w przestrzeniach publicznych. Łatwo ich nadużywać. Powinniśmy zakopać jak najwięcej przewodów i ograniczyć oznakowanie ulic. Lekcja wyciągnięta z Poundbury jest taka, że można pozbyć się prawie wszystkich znaków drogowych poprzez zastosowanie rozwiązań takich jak zakręt, plac lub drzewo co 60-80 metrów, które powodują, że kierowcy naturalnie zwalniają.

8. Pieszy musi być w centrum procesu projektowania. Ulice muszą zostać uwolnione od samochodów.

9. Gęstość. Przestrzeń jest na wagę złota, ale nie musimy uciekać się do wieżowców, które alienują i izolują. Uważam, że z tarasów i bloków mieszkalnych płynie znacznie więcej wspólnych korzyści. Wystarczy spojrzeć na urok i piękno takich miejsc jak Kensington i Chelsea w Londynie, aby przekonać się, o czym mówię. Często zapomina się, że ta dzielnica jest najgęściej zaludniona w Londynie.

10. Elastyczność. Sztywne, konwencjonalne planowanie i zasady inżynierii drogowej sprawiają, że wszystkie powyższe uwagi stają się natychmiast nieważne, ale przekonałem się, że możliwe jest wbudowanie elastyczności w schematy i z przyjemnością stwierdzam, że wiele z innowacji, które wypróbowaliśmy w ciągu ostatnich 20 lat, jest obecnie odzwierciedlonych w krajowych wytycznych inżynieryjnych, takich jak The Manual For Streets.

Źródło zdjęć: Wikimedia.org
 

Nie przegap okazji!!!

zapisz się do naszego newslettera