Pomnik Santiago Calatravy? Poznaj projekt stacji kolejowej Ground Zero Manhattan Nowy York

Na początku maja 2005 Santiago Calatrava zaprezentował najnowszą wersję projektu stacji kolejowej na terenie Ground Zero na nowojorskim Manhattanie. Data jego ukończenia była wielokrotnie odkładana, opóźniając się w sumie o kilka lat. Mimo że od stycznia 2004 r., kiedy koncepcja budynku została zaprezentowana po raz pierwszy, zmiany są niewielkie, znacznie wzrosły koszty realizacji inwestycji – z planowanych początkowo 2 miliardów dolarów do 3,2 miliarda. Calatrava musiał więc ostro walczyć o zachowanie swojej wizji w stosunkowo niezmienionej formie.

Projekt Ground Zero Santiago Calatravy

Kiedy wybrano projekt Calatravy, władze Nowego Jorku przekonywały, że będzie to nowa, godna XXI wieku wersja Grand Central Terminal – jednej z najważniejszych inwestycji przewidzianych planem rozwoju miasta, której realizację z jednej strony uniemożliwiły polityczne spory, z drugiej – los World Trade Center. Zdaniem wielu mieszkańców Nowego Jorku, nie ma obiektu, który byłby godny stanąć w miejscu największej tragedii współczesnej Ameryki. Dlatego, chcąc uniknąć kontrowersji i uśpić czujność przeciwników inwestycji, władze miasta trzymały prace nad projektem w tajemnicy, nie informując o nich opinii publicznej. W końcu jednak, 9 maja, w Instytucie Hiszpańskim Królowej Zofii Santiago Calatrava zaprezentował nowy, poprawiony projekt dworca.

W swym ogólnym wyrazie nowa wersja pozostaje wierna pierwotnej koncepcji – zarówno w kwestiach, które wzbudziły uznanie, jak i tych, które spotkały się z krytyką, na czele z rozbieżnością między ekstrawagancką architekturą budynku a jego dość wąskim programem funkcjonalnym.

Pomnik Calatravy, czy dworzec dla Nowojorczyków?

Nicolai Ouroussoff na łamach New York Times’a stwierdził, że zaprojektowany przez Calatravę dworzec będzie przede wszystkim pomnikiem kreatywności samego architekta i jego umiejętności inżynierskich, a dopiero w dalszej kolejności – obiektem, który ma służyć ludziom. Zapowiedział wręcz, że za jakiś czas, kiedy inwestycja zostanie ukończona, budynek Calatravy będzie kolejnym przykładem na to, że nawet w obliczu miejsca będącego świadkiem tak wielkiej tragedii ludzie nie potrafią zapomnieć o własnych interesach. Początkowo dworzec Calatravy miał powstać w północno-wschodniej części dawnego World Trade Center, tuż obok linii metra. W międzyczasie teren ten został uznany za święty i nienaruszalny i budowa okazała się niemożliwa. Wybrano więc nową lokalizację – plac przy Greenwich Street – która umożliwi lepsze połączenie dworca z innymi liniami komunikacji miejskiej. Jest to niezwykle ważne, bo stacja na Ground Zero, jako nowy, stały ośrodek transportu dla Dolnego Manhattanu, będzie obsługiwać pociągi dojeżdżające do Port Authority Trans-Hudson (PATH), linie metra 1/9, E i N/R, a także planowaną linię kolejki prowadzącą do lotniska Johna F. Kennedy’ego. Ułatwi również pieszy dostęp do sąsiednich budynków World Financial Center i proponowanego nowego Fulton Street Transit Center.

Szczegóły projektu stacji na Ground Zero Santiago Calatravy

Głównym elementem zaprojektowanego przez Calatravę obiektu będzie centralna hala, zagłębiona 15 metrów poniżej poziomu gruntu i nakryta ekspresyjnie wypiętrzoną, eliptyczną kopułą ze szkła i stali. Konstrukcję dachu tworzyć będzie system krzywoliniowych białych żeber, przypominający szkielet ogromnej, prehistorycznej ryby. Dwa potężne skrzydła wyrastające ze szczytu tej struktury będą tworzyć częściowe zadaszenie nad placem powstałym po obu stronach budynku. Zamiast, jak to się zwykle dzieje, spiąć obie połacie dachu silnym, centralnym kręgosłupem, Calatrava otworzył go wzdłuż tego rdzenia przeszkleniem, dzięki czemu cała struktura wydaje się nie ulegać prawom grawitacji.

Kopuła hali ma pełnić funkcję pustej, spokojnej przestrzeni nad zagmatwanym, podziemnym labiryntem rozciągającym się od Battery Park City po Broadway. Żeby ułatwić pasażerom dostęp z części centralnej do peronów, Calatrava zdecydował się na wprowadzenie drugiej hali dla linii obsługującej kierunek PATH oraz dodatkowego wejścia do korytarza łączącego dworzec ze stacją metra Fulton Street. Z drugiej strony jednak okazało się, że podróżni kierujący się do PATH nie będą mogli dostać się z pociągu bezpośrednio na poziom ulicy i konieczne będzie każdorazowe przeprawianie się przez główną halę dworca. To uciążliwe rozwiązanie wynika z faktu, że Calatrava nie chciał rezygnować z rzeźbiarskiej czystości swojej konstrukcji. Z krytyką spotkało się również to, że z głównego placu będą prowadzić do hali tylko dwa małe wejścia ulokowane na obu końcach budynku, tak, jakby zamiast połączyć budynek z otoczeniem, architekt chciał go odizolować, stworzyć enklawę odciętą od chaosu świata zewnętrznego.

W nowej wersji projektu widać również dążenie architekta i inwestora do usprawiedliwienia potężnych rozmiarów hali poprzez wprowadzenie dodatkowych funkcji. Wzdłuż jej podstawy i na balkonach drugiej kondygnacji pojawi się więc przestrzeń handlowa. I w tym przypadku nie brak głosów krytyki – wprawdzie centrum handlowe przyciągnie do budynku więcej osób, ale, z drugiej strony, takie rozwiązanie grozi przekształceniem dworca w wielką galerię handlową i zachwianie proporcji jego programu funkcjonalnego.

Nie przegap okazji!!!

zapisz się do naszego newslettera