Stanisław Niemczyk

Data dodania: 01.01.2000 Czas czytania: ~7 min

Stanisław Niemczyk

pG881YOJdsSNUXAF3TtRdy8H8yeyLMbuLaJd4mBO1OCWqXGpvhpscFv1QhfD_niemczykpotret.jpg

Wybitny architekt, nazywany „polskim Gaudim”, twórca zwracających uwagę kościołów Świętego Ducha w Tychach, Miłosierdzia Bożego w Krakowie, Jezusa Chrystusa w Czechowicach--Dziedzicach. Laureat Honorowej Nagrody SARP, Architekt Roku 1998. W 2000 uhonorowany przez Jana Pawła II „Pro Ecclesia et Pontifice”. Barbara Gruszka-Zych: Czy umie się Pan modlić w brzydkim kościele? Stanisław Niemczyk: – Uważam, że jeśli taka świątynia już powstała i została przyjęta przez wspólnotę, to nie ma co dyskutować z jej formą. To uraziłoby lokalną społeczność, nie mogę jej odebrać radości z przebywania w „ich” kościele. Materiał zastyga jak lawa w postaci murów. Jak się wyleje – nic się nie da zmienić. Dopiero nowe pokolenia mogą kształtować taką świątynię, dowartościowywać ją, żeby zbliżyła się do jakiegoś kanonu piękna. Powinniśmy być wychowywani do piękna. Tyle złego mówiło się o bazylice w Licheniu, a konsekwentnie ją wznoszono. – Pismo Architektura rozpoczęło na ten temat dyskusję, kiedy świątynia już powstawała. Można było rozmawiać przed rozpoczęciem budowy. Dlatego architekci unikali oceny. Kościół to dom Boży. Jakie sprzyjające warunki musi mieć w nim Pan Bóg i ci, którzy do Niego przychodzą? – To trudne – stworzyć miejsce dla Stwórcy. Bo ja staję się twórcą czegoś dla Stwórcy. To onieśmiela. Człowiek krępuje się niestosownymi poczynaniami. Cały czas mam świadomość, że działam w przestrzeni pierwotnej, istniejącej od stworzenia świata. I powinienem budować świątynię, jednocząc przestrzeń naturalną z kulturową, czyli tą, którą będę budował. Od wieków właśnie z kontaktu z Bogiem brała się potrzeba budowania, malowania, myślenia. To, co nas pobudza, płynie z przynależności do Stwórcy, tego, który sam tworzy. Pan jest wyjątkowy – nie tylko projektuje, ale i wznosi mury, jak średniowieczni muratorzy. W czasie budowania kościoła w Czechowicach-Dziedzicach był Pan tam codziennie. – Zwykle o 6 rano przed moją furtką stał proboszcz w klapeczkach budowlanych i jechaliśmy do pracy. On odprawiał Mszę, potem szykowaliśmy się do budowy, o 10 panie podawały kołocz i kawę... Ale na to trzeba było zapracować. Czechowice-Dziedzice to miejsce mojego urodzenia. Budowa świątyni wśród swoich i dla swoich wydawała się trudna, nie byłem tam osobą anonimową. Bardzo chciałem sprostać oczekiwaniom społeczności, którą znałem. Na początku ksiądz proboszcz wpadł na pomysł, żeby projekt świątyni zaprezentować w kościele po naukach rekolekcyjnych, osobno mężczyznom i osobno kobietom. Kiedy zapytałem go, dlaczego, odpowiedział, że jeżeli w rodzinie braknie przyzwolenia małżonki, praca mężczyzny będzie niepełna, tak jakby popełniał przewinienie. W efekcie na rozpoczęcie budowy przyszło 30 mężczyzn, a ich żony przygotowywały nam posiłki. To ważne, żeby stworzyć klimat adekwatny do tego, co powstaje. Trudno zadbać o wynagrodzenie na takiej budowie, ale rodzinna atmosfera rekompensuje wszystko. Budowa pociąga ludzi, którzy ją tworzą. Kiedy nie ma zgranego zespołu, praca staje się bezduszna. Tu, w Tychach, przy budowie kościoła śś. Klary i Franciszka pracujemy już szósty sezon. Niektórzy budowniczowie odeszli, ale zostało kilkunastu tych samych. Ta ciągłość jest dla mnie ważna. To nie są zawodowcy, ale ludzie zaangażowani. ana kościoły powstają zwykle z cegły i kamienia. – W Czechowicach wybraliśmy cegłę – ładną, ciepłą, nie- klinkierową. Często porównuję ją do chleba, który też jest wypiekany. Cegła, jak chleb, ma stronę dolną, której się nie pokazuje, i błyszczącą – górną. Ta dolna ma wyraz, nosi ślady palców budowniczych... Tak jak wypieczony chleb, który od spodu najlepiej smakuje. W Tychach wznosimy świątynię z libiąskiego kamienia, dolomitu podobnego do tego w Asyżu. Jestem urzeczony tym miastem, jakby zrzuconym z nieba, spokojnym jak żadne inne. Kamień i cegła to najstarsze materiały. Idealny mur rzymski był budowany z oblicowanego kamienia, zaś środek wypełniano gruzem i zaprawą. Piramidy egipskie, mury Azteków też były wznoszone z kamienia. Jak widać, wielu robiło to przed nami. Czasem budowniczowie muszą rozbierać kawałek muru, bo nie powstał według Pana zamysłu. – Zawsze widzę skończony kształt, a budowniczy wykonuje fragment, dlatego niekiedy jakąś część trzeba rozebrać. Często na bieżąco rysuję plan kolejnego odcinka muru na kamieniu. To takie moje twarde dyski... (śmiech). Ważne jest dla mnie, żeby powstający obiekt w każdej chwili był skończony, to znaczy tworzył przestrzeń, którą da się zaakceptować. Tak jak człowiek powinien być zawsze przygotowany na to, co ma się stać. W ustrojach totalitarnych architekci chcieli urządzić świat na jeden kształt, ale na szczęście im się to nie udało. Jeden człowiek nie może zagospodarowywać całego otoczenia. Dlatego cieszę się, że mogę poświęcić dużo czasu starannemu wykonaniu kilku obiektów. Lepiej, żeby były dopracowane niż byle jakie. A przecież żyjemy wśród przedmiotów byle jakich, jednorazowego użytku. – To czas nastawiony na ogromną konsumpcję. Proporcja tego, co produkujemy, w stosunku do tego, co stanowi odpad, jest przerażająca. Nasze śmietniki są wielkości piramid. Otaczają nas rzeczy byle jakie. Przez bylejakość rozumiem, że dany przedmiot szybko staje się niepotrzebny. Wcześniej każda rzecz była przekazywana innym, aż do zużycia. Nie trzeba było wytwarzać podobnej, nowej. Należy przy tym pamiętać, że wytwórczość była pracochłonna, kosztowała. Zawsze przecież stali za nią ludzie, ich wysiłek. Jeśli my takich dobrze wytworzonych przedmiotów nie potrzebujemy, to jest to wśród marności świata jeszcze większa marność. Byle jakie jest też nasze otoczenie. Mieszkamy w blokowiskach. – Blokowiska to totalny wymiar przestrzeni, która właściwie jest niczyja. Jako architekt mogę tak mówić, ale w ten sposób wyrządzam szkodę wszystkim, którzy mieszkają w takim miejscu i ono jest ich. Mogę narzekać, że to brzydkie budynki, bez klimatu domu rodzinnego. Ale przecież mieszkający w nich marzą o stworzeniu domu i zagospodarowują wnętrza tak, żeby można w nich było przyjaźnie żyć. Przy okazji pojawia się refleksja: na ile sprawy materialne decydują o naszym bycie? Mogą odpowiedzieć na to ci, którzy przeszli przez obozy pracy czy jenieckie. Byli tam pozbawieni wszystkiego, ale często to pomagało im wzmocnić siłę charakteru. Okazuje się, że niewielu rzeczy trzeba, żeby być człowiekiem. Im więcej śmieci wokół, tym więcej zamieszania w naszych umysłach. Przedmioty, zwłaszcza ulubione, bywają naznaczone uczuciami ich użytkowników. – Mam całą skrzynkę takich rzeczy. Nie kupuję ich, ale zbieram, kiedy leżą porzucone. Wyjmuję co jakiś czas, w zależności od stanu ducha, i oglądam na nowo. Wiem, że za każdym stoi jakaś historia. Są przedłużeniem czasu człowieka, który je posiadał. Mam taką „drelkę” po pradziadku, czyli wiertarkę wykonaną z drewna, liczącą 150 lat. Odnalazłem ją, kiedy dom szedł do rozwałki, leżała porzucona w pokładzie sieczki. Przetrwała dlatego, że ktoś ją bardziej ukochał, jako wytwór swojej pracy, i była szanowana przez tych, którzy ją posiedli. Albo nożyce ze znakiem krzyża... Wyobrażam sobie, że takimi akuszerka mogła odcinać pępowinę przychodzącego na świat. Ten kawałek brązu kupiłem za 6 zł w Cieszynie. Nie wiedziałem, do czego służył, ma taki piękny kształt. Dopiero potem zorientowałem się, że rzemieślnik wykonał go do garbowania skóry. Dbając o jakość jego wykonania, wykazał szacunek dla materiału i innych stworzeń. Dziś przyzwyczailiśmy się, żeby wszystko wyrzucać. – We wczesnych wiekach nie było śmietników. Archeolodzy odkrywają za murem dworu czy zamku ustronne miejsca, gdzie wysypywano resztki skorup, uszek od filiżanek, potłuczonych talerzy. Można je tam znaleźć. Mebli raczej nie niszczono, bo były doskonale trwałe, wykonywane zgodnie ze sztuką. Dziś przedmioty mają jakość adekwatną do tempa wytwarzania i produktów, z których powstają. Wiemy, że drewno wytrzymuje tysiące lat. Znajdujemy jeszcze starszą ceramikę. Ale nie znamy trwałości tworzyw, z których dziś produkujemy wiele przedmiotów. Jak ocalić szacunek do rzeczy? – Trzeba zachować szacunek do otoczenia. Zalewają nas informacje i przedmioty. Szacunek do rzeczy ograniczyłby przetwarzanie coraz to nowych surowców i dzięki temu sprzyjał ochronie przyrody. Czy jest odwrót od tego? To pytanie podobne do kwestii, czy można zatrzymać rozwój cywilizacji. Źródło: Gość Niedzielny

Podepnij swój artykuł

Podoba Ci się nasza działalność ? Postaw kawę dla Grupy Sztuka Architektury!

tagi

Warto przeczytać

Zobacz wszystkie

Cedrowy dom pod Montrealem

Pośród kanadyjskich czerwonych klonów pracownia Ravi Handa Architect zrealizowała swój projekt domku ...

Supernowoczesny biurowiec w centrum Wilna

Zintegrowany z planem miasta Wilna i popularnym placem publicznym przylegającym do terenu, supernowo ...

Ostatnie dni głosowania! Wybierz najlepszą realizację architektoniczną minionego roku w Plebiscycie Polska Architektura XXL 2022.

Zapraszamy do głosowania w Plebiscycie Polska Architektura XXL, którego celem jest wyróżnienie najba ...

KOMENTARZE

Komentarze

Brak komentarzy

Zaloguj się, aby dodać komentarz

„Uczynić świat...

Fragment wywiadu Marzeny Mróz...

Architektura nowocze...

Architektura nowoczesna to cyk...

Manuel de Landa - Fi...

Chciałbym przeciwstawić tutaj...

Michael Grab i sztuk...

ZOBACZ WSZYSTKIE

Architekt - Warszawa
atelier7architektura gnich sp.... Architekt Senior/Koordynator -...
atelier7architektura gnich sp.... Architekt wnętrz
Archsome Architekt - wnętrza komercyjne...
MUSU studio projektowania wnęt... ZATRUDNIMY ARCHITEKTÓW
ARCHETYPEM ZOBACZ WSZYSTKIE

Szukam pracy - architekt wnętr...
Współpraca z architektami
Szukam pracy / Zdalnie
Asystent architekta - szukam p...
Projektant/architekt wnętrz/me...
ZOBACZ WSZYSTKIE

KSIĘGARNIA

BESTSELLER TYGODNIA

Autor: praca zbiorowa

Teorie i manifesty architektury współczesnej

Wydana po raz pierwszy w 1997 roku antologia pt. "Theories and Manifestoes of Contemporary Architecture", jest spójnym i przemyślanym wyborem tekstów najważniejszych myślicieli oraz praktyków architektury współczesnej.

WARTO PRZECZYTAĆ

Przyszłość architektury w 100 budynkach

Kształtowanie ulicy jako przestrzeni publicznej

PRZEJDŹ DO KSIĘGARNI

Nie przegap okazji!!!

zapisz się do naszego newslettera

Akceptuję regulamin

25 maja 2018 roku zaczęło obowiązywać Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (określane jako „RODO”, „ORODO”, „GDPR” lub „Ogólne Rozporządzenie o Ochronie Danych”). W związku z tym chcielibyśmy poinformować Cię o przetwarzaniu Twoich danych oraz zasadach, na jakich będzie się to odbywało po dniu 25 maja 2018 roku. Poniżej znajdziesz podstawowe informacje na ten temat. O jakich danych mówimy? Chodzi o dane osobowe, które są zbierane w ramach korzystania przez Ciebie z naszych usług, w tym stron internetowych, serwisów i innych funkcjonalności udostępnianych przez Grupę Sztuka Architektury, w tym zapisywane w plikach cookies, w formularzach kontaktowych, które są instalowane na naszych stronach przez nas oraz naszych Zaufanych Partnerów, tj. firmę Royalad oraz firmę Gemius Polska. Każdemu przysługuje prawo: • Prawo dostępu do danych - prawo do zażądania kopii posiadanych przez nas informacji; • Prawo do sprostowania - prawo do poprawiania nieprawidłowych lub niekompletnych danych, które są w naszym posiadaniu; • Prawo do bycia zapomnianym - w pewnych okolicznościach można złożyć wniosek o usunięcie przechowywanych przez nas danych; • Prawo do ograniczenia przetwarzania - w przypadku spełnienia określonych warunków prawo do ograniczenia przetwarzania danych; • Prawo do przenoszenia - prawo do przekazania danych, będących w naszym posiadaniu do innej organizacji; • Prawo do sprzeciwu - prawo sprzeciwiania się niektórym rodzajom przetwarzania, takim jak na przykład marketing bezpośredni; • Prawo do wniesienia skargi do organu nadzorczego, tj. Prezesa Urzędu ds. ochrony danych osobowych. Dane w każdym przypadku podawane są dobrowolnie. W przypadku chęci wycofania zgody na przetwarzanie danych lub wniesienia sprzeciwu, dane, tj. wyłącznie imię i nazwisko, adres e - mail, numer telefonu będą nam także potrzebne, abyśmy mogli precyzyjnie ustalić czyje dane będziemy obowiązani usunąć. Nie będziemy jednak prosić o więcej danych niż podczas ich pobierania. W tym zakresie także dane podawane są dobrowolnie, jednakże ich niepodanie uniemożliwi nam spełnienie prośby, jeżeli nie będziemy w stanie poprawnie zweryfikować tożsamości.

Wyrażam zgodę na zamieszczenie moich danych w bazie KLAXON w celach marketingowych zgodnie z ustawą z dnia 29.08.1997 r. o ochronie danych osobowych, Dz. U. Nr 133, poz. 833. Zgadzam się na otrzymywanie informacji o charakterze handlowym zarówno ww Spółki jak i podmiotów współpracujących.

Wyrażam zgodę na zamieszczenie moich danych osobowych w bazie KLAXON i wykorzystywanie ich w celach marketingowych w Spółki zgodnie z ustawą z dn. 29.08.1997 r. o ochronie danych osobowych, Dz. U. Nr 133, poz. 833.

Kontakt

[email protected]

tel: 691 233 249, 723 443 440

ul. Górczewska 216 lok 401, 01-460 Warszawa

Opinie

Praktyka

Specjalne