"Słucha Bartoka, czyta Merlau Ponty'ego" - Steven Holl

Steven Holl jest postacią, która należy do ścisłej czołówki gwiazd architektury. Jego projekty jednak nie są spektakularne, nie epatują efektownością formy, nie rywalizują z otaczającą przestrzenią, ani nie próbują stać się rodzajem architektury-rzeźby. Przekaz Holla nie jest radykalny, przynajmniej na pierwszy rzut oka. Wśród widowiskowych prac jego rówieśników, takich jak Rem Koolhaas czy Zaha Hadid, jego obiekty wyróżniają się rozwiązaniami, które wymagają namysłu. Często oryginalność jego architektury opiera się na detalach: materiale, grze światłem, kreatywnej geometrii kształtów. Być może oryginalność prac Holla wynika z jego bardzo osobistego podejścia do architektury. Jego przyjaciel Lebbeus Woods podkreśla, że w rozmowie z klientami zazwyczaj stawia na swoim i przekonuje ich do rozwiązań, które pozwalają mu tworzyć architekturę, z jaką się utożsamia. Jego budynki nie są bezpośrednimi cytatami projektów innych twórców. Jeżeli pojawiają się jakieś odniesienia, to są one raczej wynikiem przetworzenia przez Holla danego materiału wizualnego. Poprzez rysowanie i odkrywanie dla siebie nowego repertuaru form. Steven Holl urodził się w 1947 roku w Waszyngtonie. Firma Steven Holl Architect's powstała w 1976 roku. Holl bardzo szybko został nauczycielem, zaczął uczyć już w 1981 roku, kiedy dostał posadę na Columbia University. W 1989 roku, jeszcze przed wybudowaniem swoich najważniejszych realizacji, MOMA włączyła jego rysunki do swojej stałej kolekcji. W 1991 roku brał udział w wystawie przygotowanej przez Walker Art Center "Architecture Tomorrow". W 1998 roku otrzymał nagrodę Alvaro Aalto. Trzy lata później wybrano go najlepszym amerykańskim architektem. Jest także laureatem wielu innych nagród: the French Grande Médaille d’Or (2001), the Smithsonian Institute’s Cooper Hewitt National Design Award in Architecture (2002), Royal Institute of British Architects (2003), AIA New York Chapter 2007 Honor Architecture Award (2007). Steven Holl jest także autorem wielu książek i artykułów. W 1994 roku, razem z Juhani Pallasmaa i Alberto Perez-Gomez napisał esej dla japońskiego pisma architektonicznego "A+U" pt. "Questions of Perception: Phenomenology of Architecutre", który jest refleksją nad percepcją i fenomenologicznym doświadczeniem w architekturze. Jest także autorem "Parallax" (2000), w której znajdują się jego notatki do projektów, teksty poruszające problemy, które później będzie rozwijał, takie jak: "chemia materii", "ciśnienie światła", "porowatość", która jest głównym motywem książki "Experiments in Porosity" (2005). W 2007 roku została wydana "Architecture Spoken", gdzie Holl, dla której punktem wyjścia były wykłady: Pro_Kyoto, Compression, Porosity, Urbanisms. Steven Holl bardzo dużo rysuje, znajdując szczególne upodobanie w akwarelach. Jego koncepcje architektoniczne mają początek w tych zwiewnych ilustracjach, ponieważ są one dla niego najlepszą metodą na uruchomienie wyobraźni. Zawierają w sobie element intuicji, który jest dla niego bardzo istotny w projektowaniu. Podobno do takiego rodzaju pracy zainspirował go John Cage, który był jego sąsiadem, kiedy mieszkał w Nowym Jorku. Cage - zwolennik aleatoryzmu w sztuce, uważał, że akty, których nie można do końca kontrolować, powodują uwolnienie się od schematów myślowych. Szkic jest rodzajem takiego działania, które nie poddane przepracowaniu przez umysł, zawiera w sobie element przypadku. Holl w latach 70. ukończył University of Washington i współpracował z Billem Stout. W międzyczasie studiował w Rzymie, a na podyplomowe studia udał się do Londynu. Tam poznał Zahę Hadid i Rema Koolhaasa. Wtedy Londyn zauroczony był postmodernistycznym eklektyzmem, podczas gdy Holl był przeciwko historycznym aluzjom. Wiedział, że modernizm jest skończonym projektem ideologicznym, ale można spojrzeć na niego krytycznie i próbować poszerzać jego "słownik form". Inne tradycje architektoniczne w Europie pozwoliły mu jednak obcować z bardziej zniuansowanymi ideami, niż te, z którymi spotkał się w Ameryce. Dlatego też jego "modernistyczny formalizm" został dostrzeżony na początku w takich krajach jak Holandia, Niemcy czy Włochy. Po przygodzie z Londynem, Holl wrócił do Nowego Jorku, który w latach 70. był centrum intelektualnych, artystycznych, popkulturowych i komercyjnych aktywności. Powstawała tam nowa innowacyjna architektura, a dobra passa miasta skończyła się dopiero w 2001 roku. Steven Holl wpadł w tamtym okresie na pomysł wydawania serii monografii utalentowanych architektów, która nazywała się "Pamphlet Architecture". Zaprosił do niej wszystkich tych, którzy później stali się znaczącymi postaciami. Byli to m. in. Lebbeus Woods, Zaha Hadid, Mark Mack, Lars Lerup. Założenia, jak miało wyglądać pismo i o czym traktować, były bardzo rygorystyczne. Holl chciał za wszelką cenę uniknąć promowania samych tworzących. W związku z tym na przykład nie mogli oni umieszczać swojego nazwiska na okładce numeru. Najważniejsza miała być architektura. W latach 70. wiele się działo w nowojorskich szkołach architektonicznych. Działał Institute for Architecture and Urban Studies, który był zarządzany przez Petera Eisenmana, finansowany przez Philipa Johnsona, a wykładali tam Kenneth Frampton, Anthony Vidler, Diana Agrest, Joan Copjec, Rem Koolhaas, Aldo Rossi. To prestiżowe miejsce nie było jednak bliskie Hollowi, wolał szkołę Johna Hajduka w Cooper Union. Tam można było spotkać Raimunda Abrahama, Bernarda Tschumi, Ricardo Scofidio. W Cooper Union unikano postmodernistycznego pastiszu, a miejsce przypominało regułami zakon. Steve podziwiał architekturę tworzoną przez Hajduka jako poetyckie rozwinięcie myśli Miesa van der Rohe i le Corbusiera. Steven Holl zaczął realizować swoje projekty w latach 80. Wcześniej przede wszystkim pisał, rysował i uczył. Jego debiutem był salon meblowy, który był obiektem szeroko komentowanym w tamtym momencie. Definiowano go jako kontynuację modernizmu, jako bardzo oryginalne rozwinięcie jego estetycznych założeń. Salon był prosty i czytelny w swojej konstrukcji oraz, co bardzo ważne, wprowadzał też nowe rozumienie zmysłowego odczuwania materiałów takich jak miedź, stal i szkło. Inspiracje Holla mają różnorodne źródła i nie są one bynajmniej pochodzenia architektonicznego. Raczej koncentruje się na nauce i filozofii. Szczególnie interesuje go fenomenologia. Według niego problem percepcji i fizycznej interakcji człowieka z otoczeniem powinny być najbardziej podstawowymi warunkami myślenia o architekturze, co nie jest tak oczywiste dla wielu twórców. Sam Holl dokładnie się do tego stosuje, uważając budynki za ramy pozwalające zrozumieć to, czego doświadczamy. Architekturę postrzega jako esencjonalny, uczuciowy instrument poznania. W "Parallax" pisał tak: " pilna potrzeba wybudowania mostu od myśli do uczuć jest głównym tematem tej książki (...) Świat statystyk, rygor przyczyny i efektu, problemy czasoprzestrzeni - mają być podbudowane precyzyjną myślą - tymczasem oddzielają nas od świata emocji i woli. Myśli i uczucia powinny stać się nowym katalizatorem dla wyobraźni...Dla inspiracji architektonicznych musi zostać odkryta każda cząstka świata. Współpraca estetyków i uczonych powinna opierać się na zaangażowaniu intelektu i wyobraźni, tak by stworzyć architekturę, która będzie inspirować". Ekologia (Pro-Kyoto) W cyklu wykładów, które zostały opublikowane w "Architecture Spoken" Holl wyznaczył cztery perspektywy, które określają jego sposób na projektowanie. Pierwszy z odczytów miał tytuł "Pro-Kyoto" i mówił o roli środowiska naturalnego, relacji pomiędzy nim, a architekturą. Inspiracją dla Holla, w podkreśleniu roli "zrównoważonego rozwoju" w architekturze, stała się odmowa amerykańskiego rządu włączenia się w ruch globalny przeciwko emisji trujących gazów. Ekologiczne myślenie widać u Holla w takich projektach jak "The Swiss Residence", która tworzy multifunkcjonalny mikrokosmos, w którym łączy się przestrzeń prywatnego życia i pracy. Poza odniesieniem do szwajcarskiej tradycji, wykorzystaniem lokalnej dachówki, czy użycia rozchodnika na dachu, ważne jest również użycie energii słonecznej. W Toolenburg Zuid z kolei wykorzystał naturalną wentylację, energię słoneczną oraz wodę deszczową. Urbanizm Sprawy urbanistyczne są kolejnym obszarem zainteresowań Holla. Urbanizm rozumiany jest przez niego jako pewien proces, nie jednorazowe planowanie. "Każdy akt budowania jest aktem urbanistycznym" - pisał. W książce "The Alphabet City" zawarł szczegółowe badania dotyczące 70 budynków. Żaden z nich nie jest jego projektem, natomiast można tam znaleźć prace innych architektów, a także urzędników i developerów, którzy piszą o nowym typie urbanizmu. Miał on być połączeniem tradycyjnych metod planowania, które polegały na tworzeniu map miejsc, szczegółowych raportów i długofalowych planów oraz świadomości zmiany znaczenia, definicji i granic miasta. Taka postawa miała być odpowiedzią na kapitalistyczną "samowolkę", która nie respektuje przestrzeni publicznych, ani tego, w jaki sposób będą funkcjonować budynki w przyszłości. Zwięzłość (Compression) To kolejna istotna wartość w projektowaniu dla Stevena Holla. W swoich pracach stara się zachować "architektoniczną intensywność", co powinno się rozumieć jako "kondensację różnorodnych wymagań: programu, miejsca, przestrzeni, detali, poprzez pojedynczy koncept, który ożywia/rodzi/ustępuje wydajności, empirycznemu zjawisku. Redukcyjne rekwizyty w architekturze to wszystko to, z czym się musimy zmierzyć na podstawowym poziomie: Ile to kosztuje? Jak zielony jest budynek? Jak bardzo jest oryginalny?...Dla mnie jest to refleksja idąca od konceptu do znaczenia, nieodłączna od przestrzeni i formy. I dlatego wolę używać słowa zwięzłość". W 1989 roku Holl pisał w manifeście pt. "Anchoring": "Idea jest siłą, która rozpoczyna projektowanie: powinna być ona heurystycznym zapisem, który nie może zostać niedopowiedziany. Idea powinna zawierać różnorodne aspekty budynku w całość. Wchodząc w fuzję z miejscem, koncentrować znaczenie sytuacji. To jest właśnie zwięzłość". Definiując pojęcie zwięzłości w architekturze Holl odnosi się m. in. do poezji Paul Celana, rzeźb Cy Twomblyego i Alberto Giacomettiego, które charakteryzuje według niego intensywność i zwięzłość. W Nelson -Atkins Museum of Art w Kansas (1999-2007) zasada zwięzłości jest bardzo dobrze odczuwalna. W założeniu projekt Holla miał być rozbudową istniejącego już wcześniej Muzeum o neoklasycystycznej, monumentalne fasadzie. Odpowiedzią Holla jest pięć minimalistycznych struktur, które są opozycją wobec masywnej ekspansji zastanej architektury. Umieszczone zostały na różnych wysokościach, tak że podczas spaceru, pojawiają się coraz to nowe kąty widzenia Muzeum. Budynki Holla nie dominują nas zastaną architekturą, zamiast tego dopowiadają ją, czynią bardziej dostępną i czytelną. Porowatość (porosity) Porowatość (porosity), której została poświęcona jedna z książek Holla, jest przez niego rozumiana jako możliwość bardziej przestrzennego doświadczania architektury. W wykładzie, który jest tak samo zatytułowany, wyjaśnia drogę, która doprowadziła go do odkrycia zjawiska "porowatości". Było to przejście, które on sam określa jako przejście od myślenia typologicznego do topologicznego. W "The Alphabet City" i "Urban and Rural House in North America" system katalogowania, który przyjął Holl z zespołem był systemem typologicznym. Wierzyli, że tylko dzięki takiej strategii będzie możliwe przejście do nowej architektury. Okazało się, że jest to ślepa ścieżka, ponieważ rozwiązaniem jest powiązanie architektury z miejscem. Ten zwrot wyjaśnia za pomocą porównania dwóch budynków: Villa Mairea Alvara Aalto z 1938 roku oraz starszej o 7 lat Villa Savoye Le Corbusiera. Obie realizacje stały się ikonicznymi przykładami modernizmu. Corbusier stworzył autonomiczny obiekt, kontrastujący z krajobrazem, natomiast Aalto wpisał się w niego. Postrzeganie przestrzeni jest w nich zróżnicowane - według Holla – z jednej strony whitecube, a z drugiej obiekt o strukturze "gąbki". Architektura Aalto dąży do głębokiego połączenia krajobrazu i architektury. W Villi Mairea wszędzie obecne są zachodzące na siebie pola widzenia. "Podczas gdy spacer przez Savoye poprzez restrykcyjną geometrię ewokuje cechy manifestu purystycznego, u Aalto jest on raczej doświadczeniem fenomenologicznej akceptacji niepewności" - pisze Holl. Najbardziej dosłowną realizacją zagadnienia "porowatości" u Holla jest wnętrze Department of Philosophy w Nowym Jorku, w której porowatość łączy się z problemem światła. Ta częściowa transparentność jest realizacją idei połączenia architektury z otoczeniem, z krajobrazem. Zaoferowaniem mieszkańcom doznań, które zaburzają granicę między wnętrzem, a zewnętrzem. Światło jako element założeń związanych z porowatością jest bardzo ważnym zjawiskiem w projektach Steve'a Holla. Istotnym doświadczeniem dla niego były wizyty w Ronchamp, czy filmy Tarkowskiego. Pisał o architekturze jako formie kształtującej światło, nadającej mu znaczenie i pozwalającej na zrozumienie przestrzeni, jednocześnie pozostając nieuchwytnym. Tak jak w przypadku Chapel of St. Ignatius w Seattle, czy Light Laboratory w Cranbrook, gdzie efekt, jaki został tam osiągnięty, można określić celebracją różnych rodzajów światła i równoważących je partii zacienionych. Modernizm Stevena Holla W 1977 roku Charles Jencks pisał, że modernistyczna architektura już się wyczerpała. Inni krytycy wtórowali mu, że projekt modernistyczny nie sprawdził się i już jest martwy. Oczywiście modernizm nigdy nie umarł i bez przerwy na wiele sposobów funkcjonuje w architekturze. Określając to bardziej precyzyjnie, po prostu został poddany transformacji. Stało się tak dzięki działalności bardziej konserwatywnych architektów takich jak I. M. Pei, Richard Meier, a także młodszych, pomiędzy którymi znajdzie się Steven Holl, Bernard Tschumi, Tod Williams, George Ranalli. Oni bardziej odważnie zaczęli poszerzać słownik modernistycznych form. Neomodernizm na początek odrzucił pojęcie rewolucji i skoncentrował się na estetyce. Podczas gdy ortodoksyjny modernizm był raczej stylem surowym i nieskazitelnym, neomodernizm zaproponował atmosferę pewnego rodzaju manieryzmu. Fantazyjne konstrukcje były wynikiem świadomości relacji formalnych połączonych z dyscypliną w projektowaniu. Steven Holl nie odżegnuje się od tradycji modernistycznej, choć zapewnia, że bliżej mu do Aalto niż do Corbusiera. Jego projekty posiadają w sobie przede wszystkim niezwykle przemyślaną, niestandardową formę. Dlatego przewrotnym wydaje się nadanie jednej ze jego książek tytułu "Architecture spoken". Nie jest to "mówienie" w klasycznym rozumieniu postmodernistycznym, gdzie budynek staje się symbolem, koncentrującym w sobie treść, próbującym "opowiadać historie". Architektura Holla komunikuje się poprzez formę, która jest na tyle wieloznaczna i subtelna, że nie wyczerpuje swojego potencjału przy pierwszym spotkaniu. Aleksandra Jach

Podepnij swój artykuł

Podoba Ci się nasza działalność ? Postaw kawę dla Grupy Sztuka Architektury!

tagi

ASYSTEN ARCHITEKTA
PA.FORMAT Architekci ZATRUDNIMY - ARCHICAD 28
ASA STOŻEK ARCHITEKCI SP. Z O.... Młodszy Architekt/Architektka
Supercon Sp. z o. o. poszukuję do stałej współpracy...
TOMASZ FIGLARSKI ARCHITEKT PL+sp. z o.o. poszukuje archit...
PL+ SP. Z O.O. ZOBACZ WSZYSTKIE

Architekt/praca zdalna
Student szuka pracy na wakacje...
Grafik wnętrz/projektant wnętr...
Archutekt wnętrz / 3D Wizualiz...
Asystent Architekta / BIM mode...
ZOBACZ WSZYSTKIE

Nie przegap okazji!!!

zapisz się do naszego newslettera

Region Dolnośląskie Kujawsko-pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie

Status zawodowy Inny Student Architekt Urzędnik Producent materiałów

Akceptuję regulamin

25 maja 2018 roku zaczęło obowiązywać Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (określane jako „RODO”, „ORODO”, „GDPR” lub „Ogólne Rozporządzenie o Ochronie Danych”). W związku z tym chcielibyśmy poinformować Cię o przetwarzaniu Twoich danych oraz zasadach, na jakich będzie się to odbywało po dniu 25 maja 2018 roku. Poniżej znajdziesz podstawowe informacje na ten temat. O jakich danych mówimy? Chodzi o dane osobowe, które są zbierane w ramach korzystania przez Ciebie z naszych usług, w tym stron internetowych, serwisów i innych funkcjonalności udostępnianych przez Grupę Sztuka Architektury, w tym zapisywane w plikach cookies, w formularzach kontaktowych, które są instalowane na naszych stronach przez nas oraz naszych Zaufanych Partnerów, tj. firmę Royalad oraz firmę Gemius Polska. Każdemu przysługuje prawo: • Prawo dostępu do danych - prawo do zażądania kopii posiadanych przez nas informacji; • Prawo do sprostowania - prawo do poprawiania nieprawidłowych lub niekompletnych danych, które są w naszym posiadaniu; • Prawo do bycia zapomnianym - w pewnych okolicznościach można złożyć wniosek o usunięcie przechowywanych przez nas danych; • Prawo do ograniczenia przetwarzania - w przypadku spełnienia określonych warunków prawo do ograniczenia przetwarzania danych; • Prawo do przenoszenia - prawo do przekazania danych, będących w naszym posiadaniu do innej organizacji; • Prawo do sprzeciwu - prawo sprzeciwiania się niektórym rodzajom przetwarzania, takim jak na przykład marketing bezpośredni; • Prawo do wniesienia skargi do organu nadzorczego, tj. Prezesa Urzędu ds. ochrony danych osobowych. Dane w każdym przypadku podawane są dobrowolnie. W przypadku chęci wycofania zgody na przetwarzanie danych lub wniesienia sprzeciwu, dane, tj. wyłącznie imię i nazwisko, adres e - mail, numer telefonu będą nam także potrzebne, abyśmy mogli precyzyjnie ustalić czyje dane będziemy obowiązani usunąć. Nie będziemy jednak prosić o więcej danych niż podczas ich pobierania. W tym zakresie także dane podawane są dobrowolnie, jednakże ich niepodanie uniemożliwi nam spełnienie prośby, jeżeli nie będziemy w stanie poprawnie zweryfikować tożsamości.

Wyrażam zgodę na zamieszczenie moich danych w bazie KLAXON w celach marketingowych zgodnie z ustawą z dnia 29.08.1997 r. o ochronie danych osobowych, Dz. U. Nr 133, poz. 833. Zgadzam się na otrzymywanie informacji o charakterze handlowym zarówno ww Spółki jak i podmiotów współpracujących.

Wyrażam zgodę na zamieszczenie moich danych osobowych w bazie KLAXON i wykorzystywanie ich w celach marketingowych w Spółki zgodnie z ustawą z dn. 29.08.1997 r. o ochronie danych osobowych, Dz. U. Nr 133, poz. 833.

ZAPISZ MNIE