Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera


Zabliźnianie rany

 

Czas czytania: ~8 min


vgspNG9Jfh4vAmtyhhKmEHb7ptnzrkk5arwfqV4fyIVuAiDBC5wOwlN8dCKV_calatrava-tansit-hub.jpg

Po 10 latach od czasu największej tragedii w historii Stanów Zjednoczonych nowojorskie Ground Zero stało się wielkim placem budowy. Potężna wyrwa w tkance miasta, która przez niemal dekadę była pomnikiem tragedii i jej ofiar per se, powoli wypełnia się nową substancją. Oczywiście – nadal pełną symbolicznych znaczeń i kommemoratywnych treści.

11 września 2001 r. w wyniku zamachu terrorystycznego przygotowanego przez Al-Kaidę z powierzchni ziemi zniknął kompleks World Trade Center zaprojektowany przez Minoru Yamasaki and Associates i Emery Roth and Sons. Symbolem powstającego w latach 1966-85 zespołu, a co za tym idzie także symbolem zamachu z 11 września, były Bliźniacze Wieże ukończone w 1972 i 73 roku i mierzące 417 i 415 metrów.

XSSCK9Lk6HkpZbMDEWam3yUIUpeM2pPUmyBMe2XhoEbNZcjkPwTtuED8jzF8_libskind-view-of-manhattan-wtc-skyline.jpg

Kilka dni przed uroczystościami upamiętniającymi tragiczne wydarzenia, 7 września 2011 r. burmistrz Nowego Jorku, Michael Bloomberg, wspólnie z autorem planu urbanistycznego dla Ground Zero – Danielem Libeskindem, głównym deweloperem Larrym Silversteinem i innymi udziałowcami przedstawili raport z procesu odbudowy Ground Zero. Podczas konferencji prasowej Silverstein ogłosił, że wreszcie nastąpił moment, kiedy każdy element nowego zespołu World Trade Center – cztery wieżowce, węzeł komunikacyjny oraz pomnik i podziemne muzeum upamiętniające ofiary zamachu – jest w trakcie realizacji.

0mC7M9f1dtejeaCX2VldXxXGhdhH9xUds19vaKF2FcRnuXRNtrEVSFQdIsoR_michael-arad-national-sept-11-2.jpg

Bilans dekady


Podstawą dla odbudowy zespołu WTC jest plan urbanistyczny opracowany w 2002 roku przez Daniela Libeskinda. Określa on położenie budynków i pomnika, a także program całego terenu. Architekt podkreśla, że mimo długich negocjacji udało się zachować jego wizję dla zespołu WTC w praktycznie niezmienionym stanie.

wxPpImCX03zq1bydvLDLaJH1oEppjsssgOGecUz8BEOLoe54rX7c2nZfO4H2_michael-arad-national-sept-11-3.jpg

Główny obiekt nowego kompleksu – wieżowiec One World Trade Center zaprojektowany przez nowojorskie biuro Skidmore Owings and Merrill – ma już 80 z docelowych 102 pięter. Drugi realizowany wieżowiec – opatrzony numerem 4 biurowiec autorstwa Maki and Associated – urósł do 40 kondygnacji. Oba budynki mają być otwarte w kwietniu 2013 r. Między nimi powstają dwa kolejne – 2 WTC i 3 WTC zaprojektowane przez biura Normana Fostera i Rogers Stirk Harbour + Partners. Póki co, wylane zostały ich fundamenty. Poza tym, po długich oczekiwaniach rozpoczęła się budowa ośrodka transportowego zaprojektowanego przez Santiago Calatravę. Trwają też prace projektowe nad podziemnym centrum sztuk performatywnych autorstwa Franka Gehry'ego – Bloomberg zapowiedział, że jego budowa rozpocznie się w 2015 roku, jak tylko przeniesiona zostanie tymczasowa stacja podmiejskiej kolei PATH (Port Authority Trans-Hudson), która obecnie zajmuje przeznaczoną na centrum sztuki działkę. W budowie jest też Muzeum 11 Września, którego projekt opracowało biuro Davis Brody Bond Aedas. Koncepcja muzeum powstała ze współpracy z Michaelem Aradem, autorem zrealizowanego już pomnika poświęconego pamięci ofiar 11 września. Pawilon wejściowy do muzeum z kolei zaprojektowała norweska Snøhetta. Na zewnątrz jest on już prawie gotowy, wnętrza mają być udostępnione publiczności we wrześniu przyszłego roku. Cały kompleks zaś ma być gotowy do 2020 roku.

VX9HLCFuJAsc30jqUZQnrFjX2BqZKHpPLYltrxvuUAFdipA3uaBODiF1VISR_michael-arad-national-sept-11-memorial-museum.jpg

Pierwsza wieża

Budowa One WTC rozpoczęła się w 2004 r. Budynek powstaje w północnej części Ground Zero, na działce, pod którą przebiegają linie metra i podmiejskiej kolei kursującej między Nowym Jorkiem a New Jersey. Obecność podziemnej infrastruktury komunikacyjnej była źródłem wielu komplikacji i utrudnień, które opóźniły tempo prac na początku budowy, wywołując falę krytyki pod adresem architektów.

Pierwotnie wieżowiec nosić miał metaforyczną nazwę Wieży Wolności, żeby zademonstrować tryumf Stanów Zjednoczonych nad terroryzmem. Ostatecznie jednak, w marcu 2009 r. władze miasta zmieniły nazwę na 1 WTC dla łatwiejszej identyfikacji. Nie zmieniło to jednak symbolicznej wymowy samej inwestycji. Architekci podkreślają, że ich najważniejszym celem było zaprojektowanie obiektu, który zastąpi Bliźniacze Wieże w panoramie miasta, a jednocześnie stanie się materialnym znakiem odrodzenia głównego ośrodka finansowego i komercyjnego w Nowym Jorku oraz rewitalizacji Dolnego Manhattanu.

n2Zvwu9e4xONwNBQV1rauKmUdeY9CgZhHjvnSoYK0WI1zJe18bEKQsvsWzmm_national-sept-11-memorial-museum.jpg

Zanim rozpoczęła się budowa, zmieniła się nie tylko nazwa, ale także forma wieżowca. Pierwotna koncepcja zakładała budowę wieży o przeszklonych elewacjach i nawiązującej do pobliskiej Statuy Wolności asymetrycznej bryle zwieńczonej 120-metrową iglicą. Ze względu na koszty realizacji oraz względy bezpieczeństwa, wersja ta została odrzucona.

Ostateczna forma budynku – choć znacznie uproszczona – nadal jest eksperymentem z geometrią i percepcją. Podstawę wieżowca stanowi kwadrat o wymiarach 61x61 metrów. Pierwsze 20 kondygnacji wyrasta prosto, powtarzając jego obrys, po czym plan budynku zmienia się w ośmiokąt w wyniku 'ścięcia' narożników kwadratu. Na elewacjach pojawia się osiem wydłużonych trójkątów naprzemiennie zwróconych wierzchołkami w górę i w dół i lekko pochylonych w kierunku rdzenia budynku, przez co powierzchnia kolejnych pięter stopniowo się zmniejsza. Dach wieżowca ponownie przyjmuje plan kwadratu, tyle że w wyniku 'skręcenia' bryły jest on obrócony względem podstawy o 45 stopni, a jego krawędź ma niewiele ponad 45 metrów długości.

Program One WTC będzie podobny jak w przypadku bliźniaczych wież – lwią część z jego 325 tysięcy metrów kwadratowych powierzchni zajmą biura, a dolne kondygnacje przeznaczone są na handel i usługi. Na 100 i 101 piętrze znajdować się będą restauracje, zaś ostatnie, 102 piętro zajmie taras widokowy dostępny dla zwiedzających. Budynek wieńczyć będzie iluminowana iglica o wysokości 136 metrów. Będzie ona także pełnić funkcję anteny transmisyjnej dla całego kompleksu. Podziemne pasaże pod budynkiem łączyć będą 15 linii metra i ośrodek transportowy dla kolei PATH.

IJUiFKimpDIFA5sirOs04T3AQrXodcQ3f9zclMY5aYganxEQTZAnxN7aTrt4_snohetta-national-sept-11-museum.jpg

Pomnik i Muzeum

Mimo postępującej odbudowy, w świadomości nowojorczyków Ground Zero jest i zawsze pozostanie miejscem wielkiej tragedii. I choć musi znowu zacząć żyć intensywnym miejskim życiem, odradzając się jak Feniks z popiołów, nie może zatracić pamięci o ofiarach dramatu, który rozegrał się tu 11 września 2001 r. W materialny sposób pamięć tę mają zachować przede wszystkim dwa obiekty – pomnik i muzeum.

XYc6uKcklldFdRFc5iJ9PXdSssmYlbpKHUrZSkppXSkH40hQ6b0roczTao0z_som-one-word-trade-center.jpg

Pomnik ofiar zamachu 11 września powstał na podstawie wybranego w 2003 r. konkursowego projektu Michaela Arada i Petera Walkera, a jego otwarcie miało miejsce tuż przed dziesiątą rocznicą tragedii. Mimo że plan Libeskinda dla WTC zakładał zagłębienie monumentu 9 metrów poniżej poziomu ulicy, Arad umieścił go na poziomie gruntu, by lepiej połączyć go z otaczającym miastem. Poza tym, jak sam wyjaśnia, zamiast 'obiektu' postanowił zaprojektować 'przestrzeń', miejsce, w którym ludzie mogą się spotykać i być z sobą także w trudnych dla całej społeczności chwilach – tak jak to miało miejsce po wrześniowych wydarzeniach dziesięć lat temu. Monument ma formę rozległego placu o powierzchni 320 arów i składa się z niecek wykonanych z granitu i brązu oraz wody i zieleni. Autor nazywa go „odbiciem nieobecności”, ponieważ kwadratowe baseny w podłożu, do których spływa woda i w których odbija się panorama Dolnego Manhattanu, zachowują rzut Bliźniaczych Wież. Wokół niecek umieszczone zostały tablice z nazwiskami 2982 osób, które straciły życie w zamachach na WTC z 2001 i 1993 r.

5RQPfy1ttkiP8YiV7faS7l4FX4XwTYFf7bvZtau8AaJWQaNjpf5x6ShE2rq0_som-one-word-trade-center-2.jpg

Drugim obiektem o funkcjach stricte kommemoratywnych jest podziemne Muzeum 11 Września zaprojektowane przez biuro Davis Brody Bond Aedas. Wejście do niego prowadzić będzie przez pawilon autorstwa norweskiej pracowni Snøhetta. O ile muzeum ma być gotowe we wrześniu 2012 r., budynek wejściowy, którego koncepcja została wybrana w konkursie w 2005 r., z zewnątrz jest już prawie skończony. Dynamiczna, ścięta w kierunku wschodnim, prostopadłościenna bryła pokryta jest częściowo perforowanymi panelami ze stali nierdzewnej. W ich nierównej powierzchni odbijać się będzie zniekształcony obraz otoczenia i przechodzących obok ludzi. Po wejściu do budynku, zwiedzający będą mogli zejść do podziemnej części mieszczącej ekspozycje lub wejść na wyższą kondygnację, gdzie znajduje się mała sala audytoryjna oraz prywatne pomieszczenie dla rodzin ofiar zamachu, zapewniające miejsce kontemplacji z widokiem na pomnik. Kierujący zespołem projektowym Snøhetty Chris Dykers wyjaśnia: „Pomnik poświęcony jest przeszłości, wieżowce – przyszłości. Chcieliśmy, aby nasz budynek dotyczył teraźniejszości, codzienności.”.

0ED7RvBK64dm3ormBBcuUBRKFxHaKA1vhB51jS5PG8yrwJcECsqZNJ9gXQcd_som-one-word-trade-center-3.jpg

Miasto, podobnie jak natura, nie znosi pustki i stagnacji. Dotknięte tragedią, żyje i odradza się. Rany się zabliźniają. Ground Zero, choć w świadomości całego zachodniego świata pozostanie miejscem szczególnym, powoli wróci do swojej dawnej roli głównego ośrodka biznesowego i finansowego w Nowym Jorku. Zawsze jednak pozostanie symbolem. Ale – zgodnie z amerykańskim mitem – teraz ma to być symbol zwycięstwa i odrodzenia.

Fot.: James Ewing, archrecord.construction.com

Podepnij swój artykuł

Podoba Ci się nasza działalność ? Postaw kawę dla Grupy Sztuka Architektury!
Postaw mi kawę na buycoffee.to

tagi

Piramida odnowiona
Piramida odnowiona

25 marca 2024 roku w sanatorium Narcyz zameldowali się pierwsi kuracjusze. Obiekt, razem z kilkunast ...

Konferencja Kolor w architekturze
Konferencja Kolor w architekturze

W ostatnich latach kolor stał się bardziej popularny. Po inspirowanej modernizmem modzie na biel i m ...

Zagłosuj w Plebiscycie Polska Architektura XXL 2023. Wybierz najlepszą realizację architektoniczną minionego roku.
Zagłosuj w Plebiscycie Polska Architektura XXL 2023. Wybierz najlepszą realizację architektoniczną minionego roku.

Weź udział w Plebiscycie Polska Architektura XXL 2023 i oddaj swój głos na najlepszą realizację arch ...

KOMENTARZE
Komentarze
Brak komentarzy
Zaloguj się, aby dodać komentarz

Świat
ZOBACZ TAKŻE

PRACA:
Zatrudnię
  • Zatrudnię

Nie przegap okazji!!!

zapisz się do naszego newslettera