Zmarł Wacław Zalewski

29 grudnia, w wieku 99 lat zmarł jeden z najwybitniejszych polskich konstruktorów, współautor katowickiego Spodka i warszawskiego Supersamu, Wacław Zalewski.

Fot. Dworzec w Katowicach; źródło Młody Technik, nr 10,1973, zdjęcie w domenie publicznej

Wacław Zalewski urodził się w 1917 roku w okolicach Żytomierza na terenie dzisiejszej Ukrainy. Po ukończeniu liceum im. Tadeusza Czackiego rozpoczął studia na Wydziale Inżynierii Lądowej Politechniki Warszawskiej, jednak przed wybuchem II wojny światowej nie zdążył obronić dyplomu – oficjalnie więc inżynierem został po wojnie, studia dokończywszy na Politechnice Gdańskiej. Do 1962 roku, kiedy to na stałe wyjechał z Polski pracował jako konstruktor w Biurze Studiów i Projektów Typowych Budownictwa Przemysłowego „Bistyp” w Warszawie, był też wykładowcą na Politechnice Warszawskiej.

Fot. Spodek, Katowice, fot. Franz84, Wikimedia, CC BY-SA 3.0

Wacław Zalewski pracował z wieloma znanymi architektami. Najważniejszą była współpraca z zespołem Macieja Gintowta i Macieja Krasińskiego, z którymi projektował katowicki Spodek. W przypadku tej budowli (jej projektowanie rozpoczęło się w 1959 roku, halę oddano do użytku w 1971) rola Wacława Zalewskiego była bardzo duża: to konstruktor zaproponował niezwykły kształt dla hali widowiskowo-sportowej. Był on nie tylko wynikiem wyobraźni, ale i potrzeb: Spodek stanął na terenie szkód górniczych i jego futurystyczny kształt miał zapewnić bryle większą wytrzymałość i stabilność.

Fot. Spodek, Katowice, fot. Halaston, Wikimedia, CC BY-SA 3.0

Wacław Zalewski wymyślił też oryginalną i bardzo nowoczesną konstrukcję dachu nad warszawskim pawilonem handlowym Supersam (oddany do użytku w 1962 roku, rozebrany w 2006). Rozpięty na stalowych linach, oparty na nowatorskim systemie słupów rozpierających i lin ściągających falujący dach, unoszący się bez żadnych podpór nad ogromną przestrzenią sklepu samoobsługowego oraz nad częścią gastronomiczną jest do dziś opisywany w prawie wszystkich podręcznikach do architektury na całym świecie. Konstrukcji tej poświęcano wykłady, jej opracowanie było jednym z głównych powodów, dla których Wacław Zalewski został zaproszony do prowadzenia wykładów w Massachusetts Institute of Technology.

Fot. Spodek, Katowice, fot. WhiskeySix, Wikimedia, GFDL

Wacław Zalewski w Polsce pracował przy projektowaniu wspomnianych „ikon” - Spodka i Supersamu, ale jego konstrukcyjne pomysły wykorzystano także w budowie m.in. dworca w Katowicach, hal sportowych (np. warszawskiego Torwaru) oraz hal fabrycznych (w Mińsku Mazowieckim, Wyszkowie, Łodzi). W 1962 roku Zalewski wyjechał do Wenezueli – tam dalej projektował konstrukcje różnego rodzaju obiektów, od dużych hal po budynki mieszkalne. Pracował dla wenezuelskiego Ministerstwa Robót Publicznych, a także wykładał na uniwersytecie w mieście Merida. Informacje o jego wielkim talencie inżynieryjnym oraz zdolnościach pedagogicznych dotarły do USA, skąd przyszła oferta pracy na najlepszej technicznej uczelni świata, Massachusetts Institute of Technology.

Fot. Supersam, Warszawa, zdjęcie w domenie publicznej

Wacław Zalewski był wykładowcą MIT od 1966 do 1988 roku, kiedy to oficjalnie przeszedł na emeryturę. Wykształcił kilka pokoleń inżynierów, opatentował także kilka technicznych pomysłów. Zmarł w Bostonie, 29 grudnia 2016 roku. Miał 99 lat.

Nie przegap okazji!!!

zapisz się do naszego newslettera