Czy AI zaprojektuje miasta przyszłości?

Rozwój technologii sztucznej inteligencji (AI) rewolucjonizuje wiele branż, w tym architekturę. Jak wykorzystanie AI wpłynie na rozwój projektowania w przyszłości? Jakie może przynieść korzyści, ale też jakie są wyzwania, które staną przed rynkiem architektonicznym po upowszechnieniu AI? Zapraszamy do krótkiego przeglądu podstawowych zagadnień związanych z wykorzystaniem AI w architekturze.

Obecność AI w architekturze

W lutym 2024 Instytut RIBA (Royal Institute of British Architects) opublikował wyniki pierwszego w branży badania dotyczącego reakcji projektantów na rozwój technologii sztucznej inteligencji (AI). Wyniki wskazują, że AI ma szansę na zintegrowanie z praktyką projektową, a w najbliższym czasie ma przynieść wymierne korzyści dla architektów. „41 % projektantów zainteresował się tą technologią, mimo, że AI pojawiło się w formie narzędzi dostępnych dla użytkowników niespecjalistycznych nieco ponad rok temu” - wskazują autorzy ankiety. „Znaczna liczba projektantów używa AI na próbę” – dodają. Raport RIBA AI 2024 zawiera również serię artykułów eksperckich oraz studiów przypadków, które analizują, jak AI jest wykorzystywana w różnych specjalnościach projektowych.

Des Fagan, dziekan wydziału architektury na Uniwersytecie w Lancaster oraz członek grupy doradczej ekspertów RIBA ds. AI, komentuje, że zawód ten znajduje się obecnie w fazie sprawdzania możliwości, jakie daje AI. Na tym etapie nic jeszcze nie jest w pełni potwierdzone pod kątem korzyści, które może przynieść ta technologia, chociaż zakłada się, że będą one znaczne. Fagan wskazuje, że używanie przez architektów AI zazwyczaj odbywa się w czterech obszarach: wizualizacja projektów, projekty koncepcyjne, generowanie tekstu oraz archiwizacja praktyki.

W czasie panelu dyskusyjnego towarzyszącemu publikacji raportu Peter Schumacher z biura Zaha Hadid Architects wskazał, że większość koncepcji projektowych w ich pracowni jest tworzona z wykorzystaniem generatywnej AI.

Możliwe zastosowania

Jakie jeszcze korzyści może przynieść zastosowanie AI w projektowaniu? Trudno je dzisiaj wszystkie przewidzieć, ale obecnie można je jednak wykorzystywać m.in. w takich obszarach, jak:

Projekty koncepcyjne

Wykorzystanie AI w tworzeniu projektów koncepcyjnych może znacznie usprawnić pracę projektową. Algorytmy uczenia maszynowego są zdolne do generowania wielu wersji projektów na podstawie wprowadzonych parametrów, takich jak wymiary, lokalizacja, preferowane materiały czy budżet. Dzięki temu, architekci mogą szybciej eksplorować różnorodne opcje projektowe, co zwiększa ich kreatywność oraz potencjał innowacyjny.

Analizy

Narzędzia AI, takie jak Autodesk Forma, mogą pobierać informacje miejskie z otwartych baz danych i pomagać w szybkim tworzeniu pomysłów projektowych biorąc pod uwagę dane środowiskowe, oczekiwane powierzchnie, kształty budynków, wymiary, przepisy budowlane itp. Analizując czynniki takie jak dane klimatyczne, orientacja budynku, materiały i wzorce zużycia energii, algorytmy AI mogą rekomendować modyfikacje, które zmniejszą wpływ budynków na środowisko.

Projektowanie generatywne

AI może szybko generować fotorealistyczne wizualizacje na podstawie konkretnych wytycznych. Architekci już na początkowym etapie projektu mogą wykorzystać takie oprogramowanie, jak Stable Diffusion, Midjourney, Dall-e 2, czy Adobe Firefly, aby badać układy przestrzenne oraz warianty materiałów. Co więcej, rysunki odręczne lub istniejące obrazy mogą być użyte jako punkt wyjścia do tworzenia bardziej złożonych struktur, ich iteracji lub dokonywania modyfikacji.

Aplikacje, programy i wtyczki na zamówienie

Sztuczna inteligencja może wspierać rozwój aplikacji i oprogramowania, potencjalnie pomagając w organizacji zasobów projektowych potrzebnych do tworzenia specyficznych narzędzi wykorzystywanych do projektowania. Szczególnie korzystne byłoby, gdyby istniały otwarte biblioteki kodów pozwalające na współpracę i dzielenie się informacjami w zakresie tzw. fine tuningu modeli podstawowych LLM.

BIM i zarządzanie projektem

Modelowanie informacji o budynku (BIM) to cyfrowa baza danych informacji o obiekcie, która obejmuje dane geometryczne, materiały i inne istotne informacje. Sztuczna inteligencja może analizować dane BIM, wykrywać potencjalne konflikty lub kolizje, optymalizować harmonogramy i wspomagać działania związane z zarządzaniem projektem, co poprawia koordynację i minimalizuje błędy w procesie budowlanym.

Wyzwania etyczne i zawodowe

Wykorzystanie sztucznej inteligencji (AI) w projektowaniu architektonicznym stwarza szereg potencjalnych korzyści, ale również stawia przed branżą wiele wyzwań etycznych i zawodowych. Jednym z głównych problemów jest zagadnienie odpowiedzialności, które wymaga świadomego podejścia projektantów do decyzji podejmowanych przez systemy AI, aby uniknąć nieuczciwych praktyk czy społecznej lub ekonomicznej dyskryminacji. Ponadto istotne jest zapewnienie prywatności i bezpieczeństwa danych, szczególnie w kontekście korzystania z dużych zbiorów danych osobowych w procesie projektowania. Konieczne jest również zapewnienie przejrzystości działania systemów AI oraz uwzględnienie ich potencjalnego wpływu na rynek pracy, ze względu na możliwość automatyzacji procesów i związane z tym zmiany na rynku zatrudnienia.

Poza kwestiami związanymi z prawami autorskimi czy odpowiedzialnością należy sobie także zadać pytanie czy nadmierne wykorzystanie AI w tym procesie nie przyczyni się do zabicia kreatywności samych projektantów.

Czy sztuczna inteligencja zastąpi architektów w ich rolach?

W majowym 2024 wydaniu czasopisma "Building" z 2023 roku, Thomas Lane sugeruje, że AI ma potencjał automatyzacji do 37% zadań wykonywanych przez architektów i inżynierów. Będzie ona jednak dotyczyła głównie rutynowych i mniej kreatywnych zadań, pozwalając profesjonalistom skupić się na bardziej strategicznych i kreatywnych aspektach ich pracy.

Jest mało prawdopodobne, aby AI w najbliższym czasie całkowicie zastąpiło architektów. Krajobraz architektoniczny szybko ewoluuje i chociaż będą pojawiać się nowe zastosowania, stopniowo coraz lepiej rozumiemy możliwości i ograniczenia AI.

Tekst opracowała Magdalena Wałek

Magdalena Wałek, architektka i doktorantka związana z Wydziałem Architektury Politechniki Śląskiej. Specjalizuje się w wykorzystaniu nowoczesnych narzędzi cyfrowych w ochronie dziedzictwa kulturowego i zabytków. Redaktorka portali Grupy Sztuka Architektury.

Nie przegap okazji!!!

zapisz się do naszego newslettera