Plagiat w architekturze czy inspiracja?

Zjawisko plagiatu istnieje w architekturze, tak samo jak w każdej innej dziedzinie ludzkiej działalności od setek lat.

Mauzoleum na kwaterze Ł Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie - projekt zespołu w składzie: Leszek Maksym Czaja, Izabela Tomczak i Piotr Kuflewski.

Plagiat w architekturze ma długą historię – „od zawsze” kontrowersje wzbudzały realizacje, zbyt dosłownie przypominające inne, już istniejące obiekty. Przy okazji Euro 2012 dyskutowano, czy wrocławski stadion nie przypomina za bardzo hali Zenith w Strasbourgu. Co ciekawe, jej autor, Massimiliano Fuksas nie miał pretensji o tę inspirację, twierdząc, że zapożyczenia są czymś naturalnym. Przy okazji konkursu na gmach Filharmonii w Szczecinie pracownię Barozzi Veiga także posądzono o „kradzież” pomysłu: trzy lata wcześniej pracownia Claus en Kaan bardzo podobny obiekt zaprojektowała dla Gandawy.

Mauzoleum na kwaterze Ł Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie - projekt zespołu w składzie: Leszek Maksym Czaja, Izabela Tomczak i Piotr Kuflewski.

Granica pomiędzy plagiatem w architekturze a inspiracją jest cienka i czasem trudno ją określić. Tak było i teraz: 9 marca 2015 rozstrzygnięto konkurs na opracowanie koncepcji architektonicznej Panteonu-Mauzoleum ofiar zbrodni komunistycznych zlokalizowanego na kwaterze „Ł” Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie. Ogłoszono go w styczniu tego roku, a jego organizatorami była Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa przy współpracy z SARP.

Mauzoleum na kwaterze Ł Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie - projekt zespołu w składzie: Leszek Maksym Czaja, Izabela Tomczak i Piotr Kuflewski.

Jednoetapowy konkurs realizacyjny, jak można było przeczytać w regulaminie, polegał na „wykonaniu koncepcji architektonicznej założenia Panteonu-Mauzoleum na kwaterze Ł Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie wraz układem komunikacyjnym wokół kwatery Ł i fragmentem alei przy kwaterze”. Wyniki konkursu ogłoszono 9 marca. Jury pierwszą nagrodę przyznało pracy, nadesłanej przez zespół: Leszek Maksym Czaja, Izabela Tomczak i Piotr Kuflewski.

Gmach krematorium w Sztokholmie - projekt BIG Bjarke Ingels Group

Niestety już następnego dnia pojawiły się wątpliwości co do oryginalności tego projektu. Okazało się, że w 2009 roku znane biuro BIG – Bjarke Ingels Group niepokojąco podobny obiekt zgłosiło w konkursie na gmach krematorium w Sztokholmie. Ze względu na zarzut plagiatu, autorzy zwycięskiej pracy wycofali swój udział w konkursie, a jury zebrało się ponownie 23 marca, by oficjalnie ogłosić, że nagrodzeni wcześniej pierwszą nagrodą uczestnicy – ze względu na posądzenie o plagiat – zostali wykluczeni z konkursu, a co za tym idzie nie została w nim przyznana pierwsza nagroda. Sąd konkursowy zdecydował, by do realizacji przeznaczyć jeden z pięciu projektów, które otrzymały II lub III albo jedno z trzech wyróżnień. Na razie nie wiadomo jeszcze, która to będzie praca.

Gmach krematorium w Sztokholmie - projekt BIG Bjarke Ingels Group

Plagiat w architekturze – to ciekawy temat do dyskusji. Bo z jednej strony na pewno wszyscy zgadzamy się z tym, że nie wolno „kraść” pomysłów i podpisywać własnym nazwiskiem projektów, które wymyślił już wcześniej ktoś inny, ale jednocześnie zdajemy sobie sprawę z tego, że w dzisiejszych czasach nie da się już wymyślić nic nowatorskiego i każdy nowy projekt jest zawsze wypadkową wielu już zrealizowanych koncepcji.

W maju 2015 roku za sprawą Grupy Sztuka Architektury oraz firmy SITAG Formy Siedzenia, organizatora kampanii "Ikony SITAG" w kilku polskich miastach odbędą się debaty na temat zjawiska plagiatu w architekturze.

Problem autentyczności jest uważany przez filozofów z Uniwersytetu Stanforda za jedno z dziesięciu najważniejszych zagadnień filozofii XXI wieku. Jego waga narasta w związku z coraz łatwiejszym dostępem do informacji oraz rozwojem społeczeństwa sieciowego.

Przykładów z różnych dziedzin życia jest mnóstwo, jak chociażby plagiat piosenki, jednego z największych hitów ostatnich lat - „Blurred lines”. Utwór wykonany przez Roberta Thicke'a oraz Pharrella Williamsa długo utrzymywał się na czołowych listach przebojów, zarobił miliony dolarów, a jak się później okazało - był plagiatem piosenki Marvina Gaye'a.

„Ikony designu i architektury zawsze wyprzedzają czas, w którym powstają. Zwykle zawierają element zaskoczenia i odejścia od rutyny, bowiem prawdziwy twórca posiada umiejętność spojrzenia inaczej na ustalone już i skostniałe problemy. Powielanie powszechnie stosowanych rozwiązań nie ma w sobie takiego pierwiastka oryginalności i jest działaniem krótkowzrocznym. Skutkuje to tym, że rywalizacja rynkowa rozgrywa się tylko w sferze ceny. A taki rodzaj konkurencji ma swoje oczywiste granice. Umiejętność podjęcia ryzyka i wprowadzenie nowości to jest to, co odróżnia lidera od ulepszacza” – tłumaczy Zuzanna Skalska, znana specjalistka od analizy i prognozowania trendów.

„Autentyczny design jest daleki od „projektowania” opartego na naśladowaniu trendów lub wykorzystaniu gotowych wzorów czy komponentów. Poprzez projekt „Ikony SITAG” nasza firma chce wzbudzić refleksję na temat tego, ile wysiłku wymaga autentyczny design oraz jak głęboko emocjonalnie jest osadzony” – podkreśla Anna Vonhausen, dyrektor kreatywna firmy SITAG i pomysłodawczyni projektu "Ikony SITAG".

Czy tak jest w istocie? Tego dowiemy się podczas paneli dyskusyjnych, gdzie oprócz Zuzanny Skalskiej oraz Anny Vonhausen będą na ten temat dyskutować wybitni polscy architekci: (..) oraz przedstawiciele największych agencji reklamowych w Polsce: (...). Spotkania poprowadzi Krzysztof Sołoducha, redaktor naczelny Grupy Sztuka Architektury.

Panele dyskusyjne "Kopia czy inspiracja. Spór o autentyczność", godz. 18:00 - wstęp wolny
- 12.05.2015 - Warszawa - Mysia 3
- 13.05.2015 - Kraków - Bunkier Sztuki
- 14.05.2015 - Sopot – Zatoka Sztuki
- 15.05.2015 - Wrocław - Muzeum Architektury

Program:
18:00-18:15 Powitanie - Krzysztof Sołoducha – Sztuka Architektury
18:15-18:45 Wykład wprowadzający - Zuza Skalska – trendwatcher
18:45-19:00 O projekcie Ikony SITAG – Anna Vonhausen – projektant
19:00-19:45 Panel dyskusyjny z udziałem zaproszonych gości
19:45-21:00 Wernisaż wystawy przy winie i muzyce w tle

Nie przegap okazji!!!

zapisz się do naszego newslettera