Elementy fenomenologii architektury

Rewaloryzacja Parku Muzeum Fryderyka Chopina w Żelazowej Woli

Brak cielesności, dotykalnej wielowymiarowości współczesnych przestrzeni zubaża odczuwanie świata i uniemożliwia jego głębsze rozumienie. Architektura powinna pozwalać nam postrzegać i rozumieć dialektykę trwania oraz zmiany, osiedlić się w świecie i umiejscowić się w kontinuum kultury i czasu

Martin Heidegger w eseju „Bauen, wohnen, denken” /”Budować, mieszkać, myśleć”/ mówi, że budowanie, mieszkanie, myślenie to czynności podobnego rodzaju. Myślenie, które wydaje się abstrakcyjne jest w istocie namacalnie, fizycznie, nierozłącznie powiązane z przebywaniem w konkretnych miejscach. Te miejsca trwale kształtują nasze postrzeganie świata i nasze z nim związki. Obrazy tego świata i jego fizyczne emanacje, wynikające z bogactwa doznań, kształtują specyficzną, indywidualną przestrzeń, którą biegną nasze myśli. To one niejako te myśli obrazują. Antropologowie i filozofowie George Lakoff i Mark Johnson wskazują, że najgłębsza percepcja, pojmowanie i ukształtowanie świata, odbywa się poprzez codzienne metafizyczne ”doświadczenie naszego ciała.¹ Jest to podkreślane przez antropologów, którzy w subiektywnym działaniu człowieka upatrują niewerbalne, a potem werbalne (rozwój myśli determinowany jest przez język) zmienianie rzeczywistości: tworzenie narzędzi, budowanie siedzib. W działaniach tych uczestniczyło całe ciało.²

Juhani Pallasmaa mówi, że „[…] architektura naszych czasów […] jest tylko siatkówkową sztuką oka, finalizacją epistemologicznego cyklu, który zaczął się w greckiej filozofii i architekturze. […] Miast być związanym z konkretną sytuacją, doświadczeniem ciała, architektura stała się sztuką obrazu drukowanego, uchwyconego spiesznym okiem aparatu fotograficznego. […] Miast doświadczać naszego istnienia w świecie, skrywamy je przed obserwatorami zewnętrznymi w postaci obrazów rzucanych na powierzchnię naszej siatkówki”. ³ Architektura przyjęła strategię mody i reklamy, „ich fiksację na punkcie wyglądu, powierzchowności i natychmiastowych wpływów, które nie mają żadnej trwałości w czasie.”⁴ Wiąże się to także z zanikiem doświadczania czasu. Masowo wytwarzane produkty muszą być nowe, aby być atrakcyjnymi dla kupujących. Zakazany jest widoczny wpływ czasu. Także na architekturę. David Harvey wiąże „utratę ponadczasowości i poszukiwanie natychmiastowego wpływu” we współczesnej ekspresji, która wynika z utraty głębi doświadczenia ciała.⁵ Podobnie o współczesnej architekturze myśli Kengo Kuma, który uważa, że ograniczenie jej do intelektualnego - konceptualnego wymiaru doprowadziło do jej degradacji. Twierdzi, że „koncept” (forma) odlana w żelbecie z przykrywającymi go okładzinami, zastąpiła „warunki odbioru „substancje” (materiały), które moglibyśmy odbierać wszystkimi zmysłami.⁶

Dalsza część artykułu w najnowszym numerze e-kwartalnika Krytyka Architektury

PRZYPISY:
1 Lakoff G., Johnson M. (1999). Philosophy in in the Flesh: The Embodied Mind and Its Challenge to Western Thought, Nowy Jork: Basic Books, s. 9 i 10.
2 Działanie, ciało przed myśleniem i mocą. Wilson R. (1998). The Hand: How Its Use Shapes the Brain, Language, and Human Culture, Nowy Jork: Pantheon Books, s. 210.
3 Pallasma, J. (2005). The eyes of the skin. Architecture and the senses, Chichester, England: John Willey & Sons Ltd., s. 30.
4 Jameson F., za: Pallasma J., Ibidem, s. 30.
5 Harvey D. (1992). The condition of postmodernity, Cambridge: Blackwell, s. 58. 6 Lee. U. (2007). Kengo Kuma, Seoul, Korea: C3, s. 24.

Nie przegap okazji!!!

zapisz się do naszego newslettera