Don Kichot z Łodzi

Data dodania: 01.01.2000 Czas czytania: ~7 min

Portret Daniela Libeskinda

Daniel Libeskind zażądał zachowania w architekturze pamięci o zmarłych Był październik 1956 r. Uczeń trzeciej klasy szkoły muzycznej w Łodzi Daniel Libeskind rozbił kamieniem portret Stalina. Gdy w lipcu 2002 r. w Manchesterze otwierano Imperial War Museum North, twórca budynku, teraz już światowej sławy architekt, wspominał, że pracując nad projektem muzeum wojny, wydobywał z pamięci różne epizody historii walki z tyranią: przemówienie Churchilla o konieczności obrony przed hitleryzmem, zwycięskie kampanie aliantów na różnych frontach, a także swój, trzecioklasisty, bunt przeciw Stalinowi. Wystawa Daniela Libeskinda "Fundamenty pamięci" w warszawskiej Zachęcie jest pierwszym pokazem jego prac w Polsce. Po raz pierwszy też, po 47 latach, przyjedzie on do kraju swego urodzenia (2 lipca będzie miał wykład w Zachęcie). Z Polski wyjechał w 1957 r., gdy miał jedenaście lat. Architekt dźwięków Jako dziecko Daniel Libeskind marzył o nauce gry na pianinie, ale jego rodziców nie było na nie stać. Powiedzieli mu: "Przyniesiemy ci takie małe pianino, które mieści się w teczce, żeby ludzie nie widzieli". I dostał akordeon. Grać na fortepianie nauczył się już po wyjeździe z Polski. Opanował ten instrument do tego stopnia, że koncertował nawet w nowojorskiej Carnegie Hall. - Muzyka i architektura są z sobą powiązane: w obu nieprawdopodobną rolę odgrywa technika. Nie można uprawiać ani muzyki, ani architektury, jeśli się nie wie, jak poruszać palcami - opowiada "Wprost" Daniel Libeskind. Architektura, którą tworzy, ma z muzyką związek szczególny: kształty rozwijają się tu w przestrzeni swobodnie, jakby wbrew prawom ciążenia. W 1959 r. trzynastoletni Daniel otrzymał stypendium muzyczne izraelsko-amerykańskiej fundacji i wraz z ojcem popłynął statkiem do Nowego Jorku. O świcie wpłynęli do portu znanym szlakiem imigrantów: mijając Statuę Wolności, wpatrzeni w wieżowce Manhattanu. Ten moment zachwytu miastem opisywał później Libeskind wielokrotnie, między innymi w programie telewizji CNN w lutym 2003 r. Rozstrzygnięto wtedy konkurs na nową zabudowę Dolnego Manhattanu, zniszczonego podczas zamachu 11 września. Libeskind podbił wówczas serca Amerykanów, opowiadając o swej miłości do Nowego Jorku. Wspominał, jak ojciec powtarzał: "Każdego dnia powinniśmy całować amerykańską ziemię, która nas przyjęła". Mówił, jak można - nie zacierając śladów tragedii z 11 września - przywrócić pełnię życia temu miejscu. 26 lutego 2003 r. komisja konkursowa orzekła, że Dolny Manhattan ma być odbudowany wedle koncepcji Libeskinda. Architektoniczne utwory kameralne Porzuciwszy życie muzyka, Libeskind podjął studia w Cooper Union for the Advancement of Science and Art w Nowym Jorku (ukończył je w 1970 r.). Potem studiował historię i teorię architektury na Essex University w Wielkiej Brytanii. Nie ograniczył się do kształcenia w zawodzie architekta. Studiował filozofię, niektóre dziedziny matematyki, literatury, historii. Interesował się awangardą rosyjską lat dwudziestych - dziełami Kazimierza Malewicza, El Lisickiego czy Wassily'ego Kandinskiego z czasów, kiedy awangarda miała w sobie siłę i opowiadała się za prostotą. Libeskind rysował układy form geometrycznych na papierze nutowym - jakby wsłuchiwał się w muzykę krzywizn, rombów i prostokątów. Pierwsze prace, którymi zasłynął, to nie budowle, lecz cykle rysunkowe: "Micromegas: architektura kresu przestrzeni" (1979) i "Utwory kameralne: architektoniczne rozmyślania na tematach z Heraklita" (1983). Oba cykle można zobaczyć na wystawie w Zachęcie. "Utwory kameralne" były próbą opanowania chaosu - poprzez płynność kształtów i przestrzeni. Libeskind otworzył w architekturze drogę przypadkowi, improwizacji, intuicji. Odszedł w budowaniu od dominacji kąta prostego, który kojarzył mu się niejednokrotnie z polityczną dyktaturą. Mówiono o projektowanych przez niego gmachach, że wyglądają jak pocięte nożem. Innym przypominały dekoracje filmowe z czasów ekspresjonizmu. Duchowo Libeskind jest spowinowacony z Frankiem Gehrym, architektem powyginanych i tańczących budowli rzeźb. Nie lubi jednak, gdy określa się go jako dekonstrukcjonistę. - Moje budowle niczego nie burzą. Wielu twierdzi, że nasza architektura idzie zbyt daleko, ale tak musi się dziać, bo świat gna do przodu i musimy być otwarci na nowe prądy, musimy być kreatywni - mówi w rozmowie z "Wprost". Czasem posługiwał się w architekturze językiem tak osobistym i hermetycznym, że przestawał być zrozumiały. Nazywano Libeskinda Don Kichotem współczesnej architektury. Wykładał na uczelniach, uczestniczył w wystawach projektów (m.in. w nowojorskim Muzeum Sztuki Nowoczesnej - 1988), co przyniosło mu rozgłos. Przez pierwsze dwadzieścia lat swej kariery nie miał jednak na koncie poważniejszych realizacji - głównie dlatego, że obawiano się jego bezkompromisowości. Muzeum (nie)obecności W 1988 r. senat Berlina (zachodniego) zaprosił Libeskinda do udziału w konkursie na nowy budynek Muzeum Żydowskiego. Przyjechał nad Szprewę - jak wspomina - z żoną, trójką dzieci, dwiema walizkami i głębokim poczuciem, że przystępuje do zadania, które tylko on może rozwiązać. Choćby dlatego, że większa część jego rodziny zginęła w czasie Holocaustu. Projekt Libeskinda wygrał w konkursie i po roku przystąpiono do jego realizacji. Trwała ona ponad dziesięć lat. Artysta chciał, by tworzony przez niego budynek był zapisem obecności Żydów w Berlinie - ich wielowiekowego życia w tym mieście, kiedy współtworzyli niemiecką kulturę, naukę, gospodarkę. Chciał też, by był zapisem ich wygnania, wywózki oraz śmierci w gettach i obozach. Studiował sytuację przestrzenną muzeum. Wyznaczał kierunki, w jakich znajdowały się domy Heinricha von Kleista, Heinricha Heinego, E.T.A. Hoffmanna, Alberta Einsteina czy Paula Celana. Linie ułożyły mu się w zniekształcony zarys gwiazdy Dawida, co znalazło pewien zaszyfrowany ślad w planie muzeum. Wyznaczył trzy nie przecinające się drogi w podziemnych pomieszczeniach. Jedna - najdłuższa - prowadzi ku salom wystawowym, gdzie pokazano bogatą historię Żydów niemieckich. Druga wychodzi na ogród, symbolizujący emigrację, a także założenie Państwa Izrael. Czterdzieści osiem kolumn zwieńczonych zielenią oznacza rok powstania tego państwa - 1948. I wreszcie trzecia, ślepa droga, która kończy się pomieszczeniem bez eksponatów, bez okien. To nie jest wyobrażenie Holocaustu, lecz uzmysłowienie pustki, którą Holocaust pozostawił. Zwiedzający tu nie wchodzą. Patrzą w pustkę z pomostów ponad nią. Wieża wolności Gdy rozpisano konkurs na odbudowę Dolnego Manhattanu po katastrofie 11 września, wielu mówiło, że trzeba zatrzeć wszelki ślad po niej. Na miejscu po zburzonych wieżach powinny powstać nowe, jeszcze wspanialsze. Za takim rozwiązaniem przemawiały zresztą mocno racje ekonomiczne. "Nie można udawać, że tu się nic nie stało" - powiedział zaproszony do konkursu Libeskind. A jednocześnie nie można było zatrzymać życia, zaniechać budowania. Libeskind zaproponował budowę wieżowców wokół miejsca, gdzie stały budynki WTC. Obrys ich fundamentów ma pozostać jako pomnik poległych. Nowe wieże, o przeznaczeniu kulturalnym, handlowym, biznesowym przywrócą temu miejscu życie. Zarazem będą wskazywały na puste centrum, przypominały o zamachu na wolność Ameryki. Najwyższy budynek zaprojektował Libeskind jako Wieżę Wolności (Freedom Tower), nawiązującą sylwetką do Statui Wolności. Architektura pamięci Libeskind, autor przyjętego ogólnego założenia odbudowy Dolnego Manhattanu, nie będzie prawdopodobnie projektował żadnego z nowych budynków. Sprzeciwiają się temu inwestorzy z obawy przed - ich zdaniem - nazbyt ekscentryczną materią jego dzieł. Z jego głównej idei nikt już jednak nie ośmieli się zrezygnować: miejsce po dwóch wieżach musi pozostać jako znak pamięci, niczym nie przesłonięty. Daniel Libeskind - z formalnego punktu widzenia jedynie konsultant prac na Manhattanie - dokonał w architekturze współczesnej rzeczy wielkiej: wprowadził na jej centralny plac budowy wartości, do których sam był przywiązany. Zażądał zachowania pamięci o zmarłych i o przeszłości. Być może przyczynił się do tego, że ludzie zaczną myśleć o architekturze w innych, nie tylko praktycznych kategoriach. Andrzej Osęka, Wprost

Podepnij swój artykuł

Podoba Ci się nasza działalność ? Postaw kawę dla Grupy Sztuka Architektury!

tagi

Warto przeczytać

Zobacz wszystkie

Mieszkanie w wąskiej kamienicy

W gdańskim programie Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych znajduje się 26 budynków. W trzynastu ...

E-konferencja: Światło w architekturze. III edycja.

Światło odgrywa dużą rolę w każdej dziedzinie życia. Zwłaszcza w architekturze, ponieważ ma znaczący ...

Ogród bylinowy w Lublinie - rozmowa z architektem i prezentacja ogrodu

Byliny są coraz częściej stosowne we współczesnej architekturze krajobrazu. Dlaczego? Ze względu na ...

KOMENTARZE

Komentarze

Brak komentarzy

Zaloguj się, aby dodać komentarz

„Uczynić świat...

Fragment wywiadu Marzeny Mróz...

Architektura nowocze...

Architektura nowoczesna to cyk...

Manuel de Landa - Fi...

Chciałbym przeciwstawić tutaj...

Michael Grab i sztuk...

ZOBACZ WSZYSTKIE

Praca dla asystenta architekta
BLOKUS SP. O.O. Praca dla projektanta - archit...
BLOKUS SP. O.O. Architekt / Architektka - Wars...
LATERGRUPA ARCHITEKCI SP. Z O.... architekt
Kubatura sp. z o.o. Płatny staż/praktyki
Kalka Studio Architektury ZOBACZ WSZYSTKIE

Wizualizacje wnętrz 3d
Szukam pracy zdalnej- zlecenia...
Praca zleceniowa/ praca w niep...
Asystent architekta
Asystent architekta Rzeszów
ZOBACZ WSZYSTKIE

KSIĘGARNIA

BESTSELLER TYGODNIA

Autor: praca zbiorowa

Teorie i manifesty architektury współczesnej

Wydana po raz pierwszy w 1997 roku antologia pt. "Theories and Manifestoes of Contemporary Architecture", jest spójnym i przemyślanym wyborem tekstów najważniejszych myślicieli oraz praktyków architektury współczesnej.

WARTO PRZECZYTAĆ

Teorie i manifesty polskich architektów

Przestrzenie serca. Psychogeografia życia codziennego

PRZEJDŹ DO KSIĘGARNI

Nie przegap okazji!!!

zapisz się do naszego newslettera

Akceptuję regulamin

25 maja 2018 roku zaczęło obowiązywać Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (określane jako „RODO”, „ORODO”, „GDPR” lub „Ogólne Rozporządzenie o Ochronie Danych”). W związku z tym chcielibyśmy poinformować Cię o przetwarzaniu Twoich danych oraz zasadach, na jakich będzie się to odbywało po dniu 25 maja 2018 roku. Poniżej znajdziesz podstawowe informacje na ten temat. O jakich danych mówimy? Chodzi o dane osobowe, które są zbierane w ramach korzystania przez Ciebie z naszych usług, w tym stron internetowych, serwisów i innych funkcjonalności udostępnianych przez Grupę Sztuka Architektury, w tym zapisywane w plikach cookies, w formularzach kontaktowych, które są instalowane na naszych stronach przez nas oraz naszych Zaufanych Partnerów, tj. firmę Royalad oraz firmę Gemius Polska. Każdemu przysługuje prawo: • Prawo dostępu do danych - prawo do zażądania kopii posiadanych przez nas informacji; • Prawo do sprostowania - prawo do poprawiania nieprawidłowych lub niekompletnych danych, które są w naszym posiadaniu; • Prawo do bycia zapomnianym - w pewnych okolicznościach można złożyć wniosek o usunięcie przechowywanych przez nas danych; • Prawo do ograniczenia przetwarzania - w przypadku spełnienia określonych warunków prawo do ograniczenia przetwarzania danych; • Prawo do przenoszenia - prawo do przekazania danych, będących w naszym posiadaniu do innej organizacji; • Prawo do sprzeciwu - prawo sprzeciwiania się niektórym rodzajom przetwarzania, takim jak na przykład marketing bezpośredni; • Prawo do wniesienia skargi do organu nadzorczego, tj. Prezesa Urzędu ds. ochrony danych osobowych. Dane w każdym przypadku podawane są dobrowolnie. W przypadku chęci wycofania zgody na przetwarzanie danych lub wniesienia sprzeciwu, dane, tj. wyłącznie imię i nazwisko, adres e - mail, numer telefonu będą nam także potrzebne, abyśmy mogli precyzyjnie ustalić czyje dane będziemy obowiązani usunąć. Nie będziemy jednak prosić o więcej danych niż podczas ich pobierania. W tym zakresie także dane podawane są dobrowolnie, jednakże ich niepodanie uniemożliwi nam spełnienie prośby, jeżeli nie będziemy w stanie poprawnie zweryfikować tożsamości.

Wyrażam zgodę na zamieszczenie moich danych w bazie KLAXON w celach marketingowych zgodnie z ustawą z dnia 29.08.1997 r. o ochronie danych osobowych, Dz. U. Nr 133, poz. 833. Zgadzam się na otrzymywanie informacji o charakterze handlowym zarówno ww Spółki jak i podmiotów współpracujących.

Wyrażam zgodę na zamieszczenie moich danych osobowych w bazie KLAXON i wykorzystywanie ich w celach marketingowych w Spółki zgodnie z ustawą z dn. 29.08.1997 r. o ochronie danych osobowych, Dz. U. Nr 133, poz. 833.

Kontakt

[email protected]

tel: 691 233 249, 723 443 440

ul. Górczewska 216 lok 401, 01-460 Warszawa

Opinie

Praktyka

Specjalne