Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera


Nagroda Pritzkera 2014 - Shigeru Ban, architekt wrażliwy

 

Czas czytania: ~5 min


Architekt Shigeru Ban

 

3DSZELcowJM8NYF0UVx9StX37RPWqT2YOMAVY7c3sEN8hTT7m7C4lkCNw6ux_shigeru-ban1.jpg

Fot. Shigeru Ban, fot. Shigeru Ban Architects

Jury nagrody Pritzkera od kilku lat było coraz częściej krytykowane: mówiło się o tym, że wciąż posługuje się kryteriami, jakie dotyczyły architektury dawniej, że nie reaguje na przemiany, jakie w światowej architekturze dokonały się na przestrzeni ostatnich lat. Promowanie starchitektów i ocenianie wyżej budynków efektownych, ale wciąż dość tradycyjnych – te zarzuty pojawiały się coraz częściej.

K8Mq42VnyitzNs7wEXs4eWdyNpYbD0uYRgW8TzEW8PuCjhIall1Lrjuli3WG_shigeru-ban2.jpg

Fot. Dom z papierowych tub, 2000, Turcja, fot. Shigeru Ban Architects

I w tym roku jury jakby je usłyszało. Najważniejszą nagrodą architektoniczną świata wyróżniono bowiem architekta, którego dorobek pod względem formalnym nie jest efektowny, którego działalność jednak ma głęboko humanistyczne podstawy. Shigeru Ban – bo on jest laureatem tegorocznego Pritzkera – jest bowiem znany przede wszystkim z projektowania tymczasowych schronień dla ofiar klęsk żywiołowych. I za tę działalność właśnie jury zaliczyło go w tym roku do grona najsłynniejszych architektów świata (bo Pritzker zapewnia miejsce w tym gronie).

U1rhV5mLSdLHpaPDKaMVrQkwDdnZnl0HH9NzE4uu2TQEA2uYUgE7Us5zyNvf_shigeru-ban3.jpg

Fot. Dom z papierowych tub, 2001, Bhuj, Indie, fot. Kartikeya Shodhan

Shigeru Ban urodził się w 1957 roku w Tokio. Od dziecka uczył się rysować, lubił budować różne konstrukcje z drewna, jednak z największym zaangażowaniem... trenował rugby. Ostatecznie jednak zrezygnował z kariery sportowca i podjął studia na tokijskim Uniwersytecie Artystycznym. W latach 70. Ban wyjechał do USA, gdzie podróżował, uczył się angielskiego, ale też studiował w Cooper Union, znanej prywatnej uczelni, prowadzącej także wydział architektoniczny. To tam właśnie Ban zetknął się z pracami Johna Hejduka, architekta czeskiego pochodzenia, który – choć tylko na papierze – prowadził eksperymenty z różnymi materiałami budowlanymi i technikami budowania. Nie mniej istotnym doświadczeniem dla przyszłego architekta była podróż do Europy na początku lat 80. Ban trafił wówczas m.in. do Finlandii, gdzie urzekły go obiekty projektowane przez Alvara Aalto. Wielkie wrażenie na Japończyku zrobiła możliwość posługiwania się lokalnymi, prostymi materiałami oraz budowanie w tak silnym związku z okolicą, z lokalnym kontekstem i tradycją.

W2M6u1CMIzgGJjr74Na3VLrErlbgTe3swX1nrPmJhSUka43ieQG9dwm0UAz1_shigeru-ban4.jpg

Fot. Tekturowa katedra, 2013, Christchurch, Nowa Zelandia, fot. Stephen Goodenough

Po powrocie do Japonii i ukończeniu studiów Ban przez rok pracował w biurze Arata Isozakiego, w 1985 roku założył własną pracownię. Pierwsze realizacje młodego projektanta – to domy jednorodzinne. Do ich budowy architekt chętnie wykorzystywał lokalne materiały (kamień, drewno), zaś kształty, jakie im nadawał były bardzo zgeometryzowane. Domy, jakie w latach 80. projektował Ban wyglądają, jakby złożone z bardzo zróżnicowanych pozornie wręcz do siebie nie pasujących klocków.

z863WDa38OmYBwgF2BAeI8Z4n4db3iXuA508XyQ7iVHXXfyWVD2ZLNwTC7T5_shigeru-ban5.jpg

Fot. Tymczasowa szkoła podstawowa Hualin, 2008, Chengdu, Chiny, fot. Li Jun

Pierwszy obiekt, jaki Japończyk zbudował z tektury – z której dziś buduje domy, kościoły, obiekty użyteczności publiczne – powstał w 1989 roku. Był to pawilon ogrodowy – altanka, która posłużyła architektowi jako swoisty poligon doświadczalny użycia tektury w architekturze.

bqiteIHNcAzVbyNw9ApjlDybSPX5bGXtUAmKzvqFLjpW1sbCp8TpbDktDi5u_shigeru-ban6.jpg

Fot. Papierowa sala koncertowa, 2011, L’Aquila, Włochy, fot. Fabio Mantovani

Kluczowym momentem w karierze Bana było trzęsienie ziemi, jakie nawiedziło miasto Kobe w 1995 roku. To wtedy, gdy setki tysięcy jego rodaków straciło dach nad głową Shigeru Ban zorientował się, że tektura doskonale nadaje się do budowania tymczasowych schronisk dla ludzi, którym żywioł odebrał mieszkania. Tania, lekka, łatwa w transporcie i użyciu, a także – przy odpowiednim przygotowaniu – wytrzymała i bezpieczna tektura stała się ulubionym budulcem, którego używa architekt do dziś.

cnjWNzqppEwvZIOn7jGzdWwtVNmMHIzqae2PZUjaMs3esCAWRYw8wTfZw6in_shigeru-ban7.jpg

Fot. Centre Pompidou-Metz, 2010, Francja, fot. Didier Boy de la Tour

Dzięki tekturowym rurom i projektom Japończyka schronienie lub niezbędne do funkcjonowania budynki uzyskały ofiary m.in. trzęsień ziemi czy huraganów w Turcji, Chinach, Japonii, Indiach, na Haiti, w USA, we Włoszech, Nowej Zelandii, na Sri Lance.

ju24xCVnSdvEYj9BQIuSzowrLBI02WllmqUIi1WUvLa8GUCekxU0DCCpUixq_shigeru-ban8.jpg

Fot. Metal Shutter House, 2010, Nowy Jork, USA , fot. Michael Moran

Jury nagrody Pritzkera właśnie za tę działalność nagrodziło Japończyka nagrodą – doceniono nie efektowne formy, nowatorskie rozwiązania techniczne, piękne detale. Wyróżniono działalność, w której architektura jest tylko narzędziem – nie jest oceniana pod względem estetycznym, ale humanistycznym, niesie bowiem pomoc, ratunek, ale także nadzieję i poczucie bezpieczeństwa. Wraca wiec do swoich korzeni, kiedy to budowało się nie po to, aby zachwycić i zadziwić, ale żeby zapewnić ludziom schronienie oraz przestrzenie, ułatwiające życie. Działalność Shigeru Bana bez wątpienia wypływa z tej samej refleksji – architekt nie jest tu artystą, który kreuje zadziwiające formy, jest twórcą, dla którego najważniejsze są potrzeby odbiorców jego pracy.

BcLv8HwdPHRgmOki6uh4a9NVLFKVeqo5fr9yeXcOGBsrKYtLT9y6HU6BsJxK_shigeru-ban9.jpg

Fot. Dom bez ścian, 1997, Nagano, Japonia, fot. Hiroyuki Hirai

Shigeru Ban projektuje też „zwykłe” budynki – wszystkie odznaczają się jednak nie tylko nietypowymi formami, są także wynikiem poszukiwań i eksperymentów architekta, dotyczących zamykania przestrzeni. Domy jednorodzinne, które projektuje, mają niezwykłe formy – otwierają się na świat dookoła, czasem nie mają ścian, czasem od świata osłania je tylko tkanina. Nawet apartament, który Ban zaprojektował w Nowym Jorku można pozbawić zewnętrznej ścian tak, aby szeroko otwierał się na miasto.

FGq7IrYP0sPou00sP4xiooUP23Bi2EMB0Qp4QuWW1F9eAUYJMbmKN8KvmclD_shigeru-ban110.jpg

Fot. Tamedia Building, 2013, Zurich, Szwajcaria, fot. Didier Boy de la Tour

W ostatnich latach Ban zaprojektował m.in. filię Centre Pompidou w mieście Metz. Ten kształtem przypominający grzyb budynek odznacza się precyzyjnie zaprojektowaną i innowacyjna konstrukcją, w której jako budulec dominuje drewno. Poza tym Ban projektuje różne obiekty komercyjne – zarabia w ten sposób pieniądze, by moc nawet za darmo pracować na rzecz poszkodowanych przez żywioły. Japończyk zaprojektował biurowce w Zurychu i Tokio, klub golfowy w Korei, w trakcie budowy są kolejne tego typu obiekty. Jedna one wciąż stanowią margines zasadniczej działalności architekta.

Więcej o laureacie Nagrody Pritzkera 2014 na pritzkerprize.com i shigerubanarchitects.com


Podepnij swój artykuł

Podoba Ci się nasza działalność ? Postaw kawę dla Grupy Sztuka Architektury!
Postaw mi kawę na buycoffee.to

tagi

Piramida odnowiona
Piramida odnowiona

25 marca 2024 roku w sanatorium Narcyz zameldowali się pierwsi kuracjusze. Obiekt, razem z kilkunast ...

Konferencja Kolor w architekturze
Konferencja Kolor w architekturze

W ostatnich latach kolor stał się bardziej popularny. Po inspirowanej modernizmem modzie na biel i m ...

Zagłosuj w Plebiscycie Polska Architektura XXL 2023. Wybierz najlepszą realizację architektoniczną minionego roku.
Zagłosuj w Plebiscycie Polska Architektura XXL 2023. Wybierz najlepszą realizację architektoniczną minionego roku.

Weź udział w Plebiscycie Polska Architektura XXL 2023 i oddaj swój głos na najlepszą realizację arch ...

KOMENTARZE
Komentarze
Brak komentarzy
Zaloguj się, aby dodać komentarz

Nagroda Pritzkera
ZOBACZ TAKŻE

PRACA:
Zatrudnię
  • Zatrudnię

Nie przegap okazji!!!

zapisz się do naszego newslettera