Frei Otto - Nagroda Pritzkera 2015

Frei Otto architekt, konstruktor, pechowiec laureat Nagrody Pritzkera 2015

Frei Otto, architekt i konstruktor zmarł 9 marca 2015 roku. Miał 90 lat i od dawna nie zajmował się projektowanie, jednak to właśnie w tym roku jury Nagrody Pritzkera postanowiło uhonorować go tym najwyższym, najważniejszym laurem, jaki może dostać architekt. Niemiecki architekt zmarł na dwa tygodnie przed dniem, w którym uroczyście miało zostać ogłoszone jego nazwisko jako zdobywcy „architektonicznego Nobla”.

Frei Otto urodził się 31 maj 1925 roku w niemieckim mieście Siegmar. Ojciec i dziadek przyszłego architekta byli rzeźbiarzami – mówi się, że obserwowanie od dzieciństwa, jak można przekształcać materię, było istotne dla ukształtowania się zainteresowań młodego Niemca. Frei Otto zapisał się na uniwersytet w 1943 roku – chciał uczęszczać na zajęcia z projektowania architektonicznego. Jednak trwała wojna i młodzieniec niedługo później został powołany do wojska. Został pilotem, później służył też w piechocie. W 1945 roku na dwa lata trafił do obozu jenieckiego, w którym podobno zajmował się projektowaniem różnych zabudowań z nietypowych, bo jedynych, jakie były dostępne materiałów.

Gdy wrócił do Niemiec dokończył studia w dziedzinie architektury, a w 1952 roku założył własną pracownię. Zanim to jednak nastąpiło, w 1950 roku był na stypendium w USA. Frei Otto sam wiele razy przyznawał, że wyjazd ten miał na niego duży wpływ. Zetknął się z dorobkiem Franka Lloyda Wrighta, Ericha Mendelsohna, Eero Saarinena, Ludwiga Mies van der Rohe, Richarda Neutry, Charlesa i Ray Eamesów - poznanie ich dzieł także było ważne dla kształtowania się jego poglądów na architekturę.

Przez cały czas swojej kariery zawodowej Frei Otto jednocześnie praktykował architekturę oraz jej uczył. W1954 roku obronił doktorat pt. "Dachy wiszące: forma i konstrukcja" (o unikalnej wartości tego opracowania niech świadczy fakt, że został on niedługo później przetłumaczony na kilka języków; w 1959 roku wydano go także po polsku). Frei Otto był szefem Instytutu Lekkich Konstrukcji na Uniwersytecie w Stuttgarcie (na tej uczelni uczył najdłużej), prowadził wykłady i ćwiczenia także jako „visiting professor” na Harvardzie, Yale, na Uniwersytecie w Berkeley czy w the Massachusetts Institute of Technology.

Pasję do uczenia, dzielenia się swoimi odkryciami i wiedzą, a także niezwykłą umiejętność od współpracy w zespołach projektowych docenili jurorzy Nagrody Pritzkera. Wielokrotnie podkreślono, że Otto otrzymał tę nagrodą również za to, że chętnie dzielił się swoją wiedzą, a przy projektowaniu gromadził duże zespoły specjalistów różnych dziedzin, którzy nawzajem od siebie wiele się uczyli.

Jednak Frei Otto został doceniony przede wszystkim ze względu na swój dorobek projektowy. „ Doceniamy jego pionierską pracę w dziedzinie lekkich i wytrzymałych konstrukcji linowych, które dziś mają większe znaczenie niż wtedy, kiedy zostały po raz pierwszy przez niego zaproponowane ponad 60 lat temu” - można przeczytać w uzasadnieniu jury. Od początku pracy zawodowej Niemca fascynowały lekkie konstrukcje. Obserwował budowę pajęczyn, baniek mydlanych, szkieletów zwierząt – z tego podobno czerpał inspiracje do swoich konstrukcyjnych badań. Bo prace Freia Otto – to namacalne, istniejące obiekty, ale i dziesiątki lat eksperymentów, badań nad wytrzymałością materiałów, nad działającymi na konstrukcje siłami. Otto budował modele projektowanych konstrukcji, a wyniki swoich obserwacji spisywał. Do dziś są one wykorzystywane przez projektantów. Dzięki sposobowi, w jaki pracował niemiecki architekt oraz dzięki wielkiej bazie danych, którą stworzył i udostępnił uznaje się go za „ojca” projektowania parametrycznego.

Pawilon Wystawy Ogrodniczej w Hamburgu

Pierwsze lekkie konstrukcje i wiszące dachy Frei Otto projektował już pod koniec lat 50. W 1963 roku nad terenem ekspozycyjnym Międzynarodowej Wystawy Ogrodniczej w Hamburgu Otto rozpiął na słupach duży dach z białej tkaniny – konstrukcja kształtem przypominała rozwieszone nad ziemią dziesiątki białych namiotów.

Pawilon na Expo'67 w Montrealu

Niemiecki pawilon a wystawę Expo'67 w Montrealu ukryty był pod rozwieszonym na linach dachem. Osiem słupów trzymało konstrukcję z lin, na której rozciągnięto półprzejrzystą taflę tworzywa sztucznego. Dzięki niej pawilon nie tylko zalany był światłem, miał też wygodną do stworzenia ekspozycji, otwartą przestrzeń wewnątrz.

Stadion Olimpijski w Monachium

Stadion Olimpijski w Monachium

Stadion Olimpijski w Monachium

Największą sławę Freiowi Otto przyniósł projekt z lat 1968-1972, opracowany wspólnie z architektem Güntherem Behnischem. To Stadion Olimpijski wraz z towarzyszącymi zabudowaniami sportowymi, wybudowany w Monachium na potrzeby Igrzysk w 1972 roku. Mówi się, że mające imitować szczyty Alp przejrzyste konstrukcje rozpiętych na linach akrylowych dachów są jedną z najdoskonalszych materializacji idei lekkiej wiszącej konstrukcji, jaka w tamtych czasach mogła powstać.

Multihalle – wielofunkcyjna hala sportowo-widowiskowo-wystawowa powstała w Mannheim

Multihalle – wielofunkcyjna hala sportowo-widowiskowo-wystawowa powstała w Mannheim w latach 197-1974. Długa na 80 i szeroka na 60 metrów budowla nakryta została kopulastym dachem, rozpiętym na podporach ukrytych w elewacjach bocznych. Ogromny dach Frei Otto zaprojektował tak, aby nie wymagał on żadnych dodatkowych, dzielących przestrzeń hali podpór.

Woliera dla ogrodu zoologicznego w Monachium

Niezwykłe wrażenie robi też woliera, którą Frei Otto zaprojektował dla ogrodu zoologicznego w Monachium. Wysoki na 18 metrów namiotowy dach wykonano z bardzo cienkiej stalowej siatki. Dzięki konstrukcji dachu oraz zastosowanemu materiałowi woliera jest prawie niewidoczna, co poprawia komfort zarówno zamieszkujących ją ptaków, jak i obserwujących ich ludzi.

Frei Otto zmarł dwa tygodnie przed dniem, w którym jego nazwisko trafić miało do panteon najsłynniejszych architektów świata (bo za taki uważa się grono laureatów Nagrody Pritzkera). Po jego śmierci wielu znanych projektantów zabrało głos. Wszyscy – m.in. Zaha Hadid, Frank Gehry, Renzo Piano czy Wang Shu – zgodnie podkreślali niezwykłą rolę, jaką odegrał Frei Otto w kształtowaniu się współczesnej architektury. Wielu przyznaje się do inspiracji dorobkiem Niemca, czerpaniem z jego badań i wyników eksperymentów. Ale ważne dla światowej architektury są nie tylko lekkie, wiszące konstrukcje, które budował Frei Otto. „On rozszerzył definicję architekta. Był naukowcem, wynalazcą, inżynierem, budowniczym, nauczycielem, współpracownikiem innych architektów, ekologiem, humanistą i twórcą niezapomnianych budynków i przestrzeni” - podkreślali jurorzy tegorocznej edycji Nagrody Pritzkera.

Źródło zdjęć: pritzkerprize.com

Nie przegap okazji!!!

zapisz się do naszego newslettera